નીલમ સંજીવ રેડ્ડી

 નીલમ સંજીવ રેડ્ડી

ભારતના છ્ઠ્ઠા રાષ્ટ્રપતિ, સ્વાતંત્ર્ય સેનાની

આંધ્ર પ્રદેશ રાજ્યના પ્રથમ મુખ્યમંત્રી બન્યા હતા.

જન્મતારીખ: 19 મે 1913

જન્મ સ્થળ: ઇલ્લુર, અનંતપુર જિલ્લો, આંધ્રપ્રદેશ

પિતાનું નામ: ચિન્ન્પ્પા રેડ્ડી

માતાનું નામ:

અવશાન:  1 જૂન 1996, બેંગ્લોર, કર્ણાટક

નીલમ સંજીવ રેડ્ડીનો જન્મ ૧૯ મે ૧૯૧૩ના રોજ આંધ્ર પ્રદેશ રાજ્યના અનંતપુર જિલ્લાના ઈલ્લુર ગામે એક તેલુગુ ભાષી હિંદુ પરિવારમાં થયો હતો.

તેઓનું પ્રારંભિક શિક્ષણ થિઓસોફિકલ હાઈસ્કૂલ (મદ્રાસ)માં થયું હતું. ત્યારબાદ સ્નાતક અભ્યાસક્રમ માટે મદ્રાસ યુનિવર્સિટી સંલગ્ન અનંતપુર ગવર્મેન્ટ કોલેજમાં પ્રવેશ મેળવ્યો હતો.

૧૯૫૮માં શ્રી વેંકટેશ્વર વિશ્વવિદ્યાલય દ્વારા વિશ્વવિદ્યાલયની સ્થાપનામાં તેમના પ્રદાન બદલ માનદ ડૉક્ટર ઓફ લો ની પદવી એનાયત કરવામાં આવી હતી

૧૯૨૯માં મહાત્મા ગાંધીની અનંતપુર જિલ્લાની મુલાકાત બાદ તેઓ સ્વતંત્રતા આંદોલનમાં જોડાયા અને ૧૯૩૧માં કોલેજનો અભ્યાસ અધૂરો છોડી ચળવળમાં સક્રીય બન્યા. 

તેઓ યુવા મોર્ચા સાથે ઘનિષ્ઠ રીતે જોડાયેલા હતા અને વિદ્યાર્થી સત્યાગ્રહમાં ભાગ લીધો હતો. 

૧૯૩૮માં આંધ્ર પ્રદેશ પ્રાંતીય કોંગ્રેસ સમિતિના અધ્યક્ષ બન્યા અને એક દશક સુધી આ પદ પર રહ્યા.

 ભારત છોડો આંદોલન દરમિયાન તેમણે જેલવાસ ભોગવ્યો હતો

માર્ચ 1942 માં છૂટી થયેલા અને  તેમની ફરીથી ઓગસ્ટમાં ધરપકડ કરવામાં આવી અને અમરોતી જેલમાં મોકલવામાં આવ્યા.

૧૯૪૬મા મદ્રાસ લેજીસ્લેટીવ એસેમ્બલીના સભ્ય બન્યા.

આન્ધ્રપ્રદેશના પહેલા મુખ્યમંત્રી(૧૯૬૨-૬૪),  બે વાર લોકસભાના સ્પીકર (૧૯૬૭ - ૬૯ ), કેન્દ્ર સરકારમાં મંત્રી, કોંગ્રેસના પ્રમુખ(૧૯૬૦-૬૨)અને ભારતના રાષ્ટ્રપતિ એ શ્રી રેડ્ડીનો પોલીટીકલ ગ્રાફ હતો .

  લોકસભાના સ્પીકર થતા જ તેઓએ કોંગ્રેસના પ્રાથમિક સભ્ય તરીકેથી રાજીનામું આપી દીધું હતું.

પહેલીવાર રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં પરાજિત થતા સક્રિય રાજકારણ છોડી માદરે વતન ચાલ્યા ગયા પણ કટોકટીના ગાળામાં જયપ્રકાશ નારાયણના સંપૂર્ણ ક્રાંતિના આહવાન પછી રાજનીતિમાં પુન:સક્રિય થયા 

ભારતના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા

૨૧ જુલાઈ ૧૯૭૭ના રોજ રાષ્ટ્રપતિ તરીકે ચૂંટાયા અને ૨૫ જુલાઈ ૧૯૭૭ના રોજ ભારતના છઠ્ઠા રાષ્ટ્રપતિ તરીકે શપથ ગ્રહણ કર્યા હતા. તેમણે મોરારજી દેસાઈ, ચૌધરી ચરણસિંઘ અને ઇન્દિરા ગાંધીની સરકારો સાથે કામ કર્યું હતું 25 જુલાઇ 1982 સુધી તેઓ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ રહ્યા. ભારતની આઝાદીની ૩૦મી વર્ષગાંઠની પૂર્વસંધ્યા પર તેમણે ભારતની ગરીબ જનતા સાથે એકાત્મતા પ્રદર્શિત કરતાં રાષ્ટ્રપતિભવનમાંથી એક સામાન્ય આવાસમાં રહેવાની અને પોતાના વેતનમાં ૭૦ પ્રતિશત કપાતની ઘોષણા કરી હતી

.
         મોરારજી સરકારમાં સ્પીકર અને ૨૫ જુલાઈ ૧૯૭૭ થી ૨૫ જુલાઈ ૧૯૮૨ દરમિયાન જનતા પક્ષના ઉમેદવાર તરીકે  ભારતના છઠા રાષ્ટ્રપતિ બન્યા તેમના રાષ્ટ્રપતિકાળ દરમિયાન મોરારજી દેસાઈ,ચરણસિંહ અને ઇન્દિરા ગાંધી એમ ત્રણ વડાપ્રધાનો આવ્યા હતા. તે સમયે તેઓ ભારતના સૌથી યુવા રાષ્ટ્રપતિ હતા.તેમના સ્થાનિક અને રાષ્ટ્રીય રાજકારણની બે મોટી ફલશ્રુતિ એટલે નાગાર્જુન સાગર બંધનો પ્રારંભ અને અનુસુચિત જાતિ અને જનજાતિ સમિતિઓની રચના.

૧૯૫૩થી ૧૯૫૫ દરમિયાન આંધ્ર પ્રદેશના નાયબ મુખ્યમંત્રી પદે રહ્યા હતા. ૧૯૫૬-૬૦ અને ૧૯૬૨-૬૪ના સમયગાળામાં તેઓ રાજ્યના મુખ્યમંત્રી બન્યા. આ દરમિયાન જ ૧૯૬૦-૬૨ અખિલ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ બન્યા. ૧૯૬૪-૬૭ દરમિયાન લોકસભાના પ્રતિનિધિ તરીકે ચૂંટાઈને કેન્દ્રીય મંત્રી બન્યા. જેમાં તેમણે ખાણ-ખનીજ, પોલાદ, વાહનવ્યવહાર, વિમાન તેમજ પર્યટન ખાતાના મંત્રી તરીકે સેવાઓ આપી

           નીલમ સંજીવ રેડ્ડીનું ૧ જુન ૧૯૯૬ના રોજ ૮૩ વર્ષની વયે બેંગ્લોરમાં ન્યુમોનિયાના કારણે અવસાન થયું હતું

ભારતીય ટપાલ વિભાગ દ્વારા તેમની જન્મજયંતિની ઉજવણીના ભાગરૂપે એક સ્મારક ટિકિટ અને વિશેષ કવર બહાર પાડ્યુ.

 ૧૯૮૯માં પ્રકાશિત થયેલ વિધાઉટ ફીઅર ઓર ફેવર : રીમેન્સીઝ ઍન્ડ રિફ્લેક્શન્સ ઓફ અ પ્રેસિડેન્ટ(Without Fear or Favour: Reminiscences and Reflections of a President) નામનું પુસ્તક લખ્યુ હતું.

હૈદરાબાદમાં, નીલમ સંજીવ રેડ્ડી કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન છે

આંધ્રપ્રદેશમાં હૈદરાબાદના સચિવાલયમાં 2005 માં  સંજીવ રેડ્ડીની એક પ્રતિમાનું અનાવરણ કરાયેલ છે

अहिल्याबाई होल्कर

 अहिल्याबाई होल्कर

जन्म दिनांक: 31 मई सन् 1725 ई

जन्मस्थान: चांऊडी गांव (चांदवड़), अहमदनगर, महाराष्ट्र

मृत्यु: 13 अगस्त सन् 1795 ई.

पिता का नाम:मानकोजी शिंदे

माता का नाम:सुशीला बाई

पति: खंडेराव

बच्चे: मालेराव (पुत्र) और मुक्ताबाई (पुत्री)

पद: महारानी

 कर्म भूमि:भारत

महारानी अहिल्याबाई होल्कर की आज 295 वीं जयंती है. महारानी अहिल्याबाई होल्कर एक बहादुर, निडर और महान योद्धा थीं. जिन्होंने अपने शासन के दौरान प्रजा के हित के लिए कई काम किए हैं.

उनको हमेशा से एक बहादुर, आत्मनिष्ठ, निडर महिला के रूप में याद किया जाता है. ये अपने समय की सर्वश्रेष्ठ योद्धा रानियों में से एक थीं, जो अपनी प्रजा की रक्षा के लिए हमेशा तैयार रहती थीं. इतना ही नहीं उनके शासन काल में मराठा मालवा साम्राज्य ने काफी ज्यादा नाम कमाया था. जनहित के लिए काम करने वाली महारानी ने कई हिंदू मंदिर का निर्माण भी करवाया था, जो आज भी पूजे जाते हैं.

अहिल्याबाई एक दार्शनिक और कुशल राजनीतिज्ञ थीं. इसी वजह से उनकी नजरों से राजनीति से जुड़ी कोई भी बात छुप नहीं सकती थी. महारानी की इन्हीं खूबियों के चलते ब्रिटिश इतिहासकार जॉन कीस ने उन्हें 'द फिलॉसोफर क्वीन' की उपाधि से नवाजा था.

महारानी अहिल्याबाई होलकर 31 मई 1725 को महाराष्ट्र के अहमदनगर के जामखेड़ शहर के एक छोटे से गांव चौंडी में जन्मी थी। उनके पिता का नाम पाटिल मंकोजी राव शिंदे है और उनकी माता का नाम सुशीला बाई था। महारानी अहिल्याबाई अपने माँ बाप की एक लोती बच्ची थीं। और उनके पिता महिला की  शिक्षा के हिमायती थे, वो उस समय जहाँ पर महिलाओं को घर से भी बाहर निकलने की इजाजत नहीं थी।उस समय उनके  पिता ने अहिल्याबाई का साथ दिया और उनको घर पर पड़ाना शुरू कर दिया था वे बचपन से ही  लक्षणरहित योग्यता की महिला थी, जो कि किसी भी विषय को बहुत ही आसानी से समझ जाती थी। आगे चलकर उन्होंने अपने काम से लोगों को हैरान कर दिया। और बहुत सारी मुश्किलों का सामना करने के बाद भी अहिल्याबाई होलकर ने कभी भी अपनी राह से विचलित नहीं हुई और वो अपने लक्ष्य तक पहूंचने में सफल हो गई।

अहिल्याबाई होल्कर का विवाह मल्हार राव के बेटे खंडेराव से हुआ था, लेकिन साल 1754 में पति की मृत्यु के बाद महारानी ने सती होने का फैसला लिया था. इनके इस फैसले ने सबको हैरान कर दिया था, लेकिन उनके ससुर ने उन्हें ऐसा करने से रोक लिया था. वहीं कुछ समय बाद महारानी के पुत्र की मृत्यु  हो गई थी

• महारानी अहिल्याबाई बचपन से ही दया, लोगों के लिए किसी भी प्रकार का मनभेद नही होना और  लोगो की मदद करने में विश्वास करती थी । एक दिन की बात है जिस दिन अहिल्याबाई गरबी लोगों को भोजन करवा रही थी। मालवा राज के राजा  मल्हार राव होलकर  जो पुणे जा रहे थे और आराम करने के लिए  चोंडी गांव में ही रुके हुए थे और उनकी अहिल्याबाई पर नज़र पड़ी। 
• अहिल्याबाई को लोगो के प्रति  दया भाव को देखकर महाराज मल्हार राव होलकर इतने खुश हुए कि उन्होंने महारानी अहिल्याबाई होलकर के पिता मानकोजी शिंदे से अपने बेटे की शादी अहिल्याबाई से करवाने के लिए  हाथ मांगा लिया।
• साल 1733 में जब अहिल्याबाई होलकर 8 साल की ही  थी, तब ही उनकी शादी खंडेराव के साथ करवा दी गई क्योंकि उस समय मे बाल विवाह करना एक रिवाज माना जाता था जिसमे लड़के और लड़कियो दोनों की ही छोटी उम्र में शादी करवा दी जाती थी।खांडरेव होलकर के मराठा सम्राट थे जिस से अहिल्याबाई की शादी हुई तो इस वजह से शादी के बाद अहिल्याबाई छोटी उम्र में ही मराठा साम्राजय की रानी बन गई।
• शादी के 10 साल बाद अहिल्याबाई और खांडेराव होलकर को 1745 में एक  बेटा हुआ जिसका नाम उन्होंने  मालेराव रखा था और बेटे के जन्म के 3 साल बाद ही 1748 में उनकी बेटी हुई जिसका नाम उन लोगों ने मुक्ताबाई रखा था।
• अहिल्याबाई, राजकीय कार्य मे अपने पति की बहुत ही मदद करती थी, साथ ही उन्होंने अपने पति को युद्ध और एक कौशल फौजी के रूप में निखरने के लिए हमेशा उत्साहित भी किया करती थी । हालांकि, खांडेराव एक अच्छे सिपाही थे, जिन्होंने अपने पिता से फ़ौजी कौशल की शिक्षा ली थी।
• अहिल्याबाई की बहुत ही खुशी से और  शांती से अपने जीवन को जी रही थी । लेकिन साल 1754 में अहिल्याबाई की जिंदगी में दुखो का समुंद्र ही टूट पड़ा। 
• अहिल्याबाई जिस समय  21 साल की ही थी तो तभी उनके पति युद्ध मे शहीद हो गए। जिसका सदमा अहिल्याबाई को बहुत पड़ा था। अपने पति से इतने प्यार करने की वजह से अहिल्याबाई ने संत होने का फैसला ले लिया, लेकिन उनके ससुर जो कि उनके पिता समान है पिता ने उनको  ऐसा करने से रोक दिया उनकी बात को मान कर अहिल्याबाई अपना फैसला बदल लिया|
• साल 1766 में ही मल्हार राव होलकर की भी मृत्यु हो गई। शासन संभालने के कुछ दिनों बाद ही साल 1767 में उनके बेटे मालेराव की भी मौत हो गई। पति,पुत्र और अपने पिता समान ससुर की मृत्यु के बाद भी उन्होंने खुद को जिस तरह से  संभाला है जो कि काबिलय तारीफ है।

• एक महान और वीर स्तर के तौर पर अहिल्याबाई ने 18वीं सदी में राजधानी माहेश्वर में नर्मदा नदी के किनारे एक बहुत ही सुंदर और आलीशान अहिल्या महल को बनवाया । इस महल में गाने, कला, शास्त्र समूह के लिए जाना जाता था।
• महारानी अहिल्याबाई किसी बड़े शहर की महारानी नही थी लेकिन तब भी उन्होंने अपने शासन प्रणाली की अवधि में अपने राज्य के विवरण करने में और और उसको एकदम सम्पन्न और विकसित शहर बनाने के काम करने में लग गयी।
• इंदौर  शहर को एक सुंदर शहर बनाने के लिए महारानी अहिल्याबाई ने अपना बहुत से योगदान दिया था। कम से कम 30 साल के आश्रयजनक प्रधान के बाद अहिल्याबाई ने एक छोटे से गांव को एक बहुत ही खूबसूरत शहर बना दिया तज जो कि समपन्न है।उन्होंने सरकार पर सड़क की मरम्मत, लोगों को रोजगार मिले, जो लोग भूखे है उन लोगों के लिए अन का प्रम्बन्ध, और सबको शिक्षा प्राप्त हो चाहे वो पुरुष हो या महिला को मिलनी चाहिए इन सब कामों के लिए अहिल्याबाई ने काफी दबाव दिया।  अहिल्याबाई की वजह से ही आज भी इंदौर की पहचान एक भारत केसुंदर और विकसित देश में नाम आता है जो कि बहुत ही गर्व की बात है।
• उनका प्रशासन-प्रबंध संबंधी तंत्र श्रेष्ठ था, वो खुद रात को देर देर तक जागती थी और खुद अपने राज्य का जितना भी काम है उसको खत्म करती थी।

महारानी अहिल्याबाई के सम्मान

महारानी अहिल्याबाई होलकर के किए गए महान कामों के लिए उनको  भारत सरकार की तरफ से 25 अगस्त साल 1996 में  समानित किया गया। और एक डाक टिकट को भी जारी कर दिया गया।  अहिल्याबाई जी के आसाधारण कामों के लिए भी उनके नाम पर एक अवॉर्ड भी स्थित किया गया था।

एक योजना उत्तराखण्ड सरकार की ओर से भी चलाई जा रही है। जो अहिल्‍याबाई होल्‍कर को पूर्णं सम्‍मान देती है। इस योजना का नाम ‘अहिल्‍याबाई होल्‍कर भेड़ बकरी विकास योजना है। अहिल्‍याबाई होल्‍कर भेड़ बकरी पालन योजना के तहत उत्तराखणवड के बेरोजगार, बीपीएल राशनकार्ड धारकों, महिलाओं व आर्थि के रूप से कमजोर लोगों को बकरी पालन यूनिट के निर्माण के लिये भारी अनुदान राशि प्रदान की जाती है। लगभग 1,00,000 रूपये की इस युनिट के निर्मांण के लिये सरकार की ओर से 91,770 रूपये सरकारी सहायता रूप में अहिल्‍याबाई होलकर के लाभार्थी को प्राप्‍त होते हैं।

 महारानी अहिल्याबाई को मौत सन् 13 अगस्त 1795  में तबियत खराब होने की वजह से हो गई थी। लेकिन आज भी अहिल्याबाई होलकर जी की उदारता और उनके महान कामों ने उनको अभी तक लोगो के दिल मे जिंदा बनाए रखा है।

अहिल्या घाट, वाराणसी

world no tobacco day ( વિશ્વ તમાકુ નિષેધ દિવસ )

 world No Tobacco Day ( વિશ્વ તમાકુ નિષેધ દિવસ )

31 May

દર વર્ષે ૩૧ મે ના રોજ વિશ્વ તમાકુ નિષેધ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે

આ દિવસની ઉજવણી વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) દ્વારા કરવામાં આવે છે.

વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન દ્વારા 1987 માં પ્રથમ વખત વિશ્વ તમાકુ નિષેધ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. હકીકતમાં, 1987 માં, વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (WHO) એ તમાકુના સેવનથી મૃત્યુદરમાં અભૂતપૂર્વ વધારાને ધ્યાનમાં રાખીને તેને એક મહામારી જાહેર કર્યો હતો.

વિશ્વ તમાકુ નિષેધ દિવસ પર હાસ્ય કલાકાર જગદીશભાઇ ત્રિવેદીને સાંભળો.

વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠને તેની સ્થાપનાની વર્ષગાંઠ પર 7 એપ્રિલ, 1988 ના રોજ પ્રથમ વખત વિશ્વ તમાકુ નિષેધ દિવસની (World No Tobacco Day) ઉજવણી કરી હતી. બાદમાં તેના માટે એક તારીખ નક્કી કરવામાં આવી હતી અને દર વર્ષે 31 મેના રોજ વર્લ્ડ તમાકુ નિષેધ દિનની ઉજવણી કરવામાં આવતી હતી.

આ દિવસનો ઉદેશ્ય તમાકુના દુષ્પરિણામો અને પ્રભાવોથી લોકોમાં જાગરૂકતા લાવવા માટે અને વ્યક્તિઓને તેની ખરાબ આદતોની ગંભીરતા અંગે પ્રોત્સાહન આપવાનું છે.

 ડબ્લ્યુએચઓ મુજબ, દર વર્ષે વિશ્વમાં 8 મિલિયન લોકો તમાકુના કારણે મૃત્યુ પામે છે. તમાકુનું સેવન આપણા માટે કેવી રીતે જીવલેણ હોઈ શકે છે તે વિશે લોકોને સમજાવવામાં આવે છે.

તમાકુનું સિગારેટ,બીડી,ગુટખા, માવા અને હુક્કા જેવા ઘણા બધા સ્વરૂપોમાં સેવન કરવામાં આવે છે.

તમાકુમાં નિકોટીન નામનો એક અત્યંત નશાવાળો પદાર્થ હોય છે.નિકોટીન થોડા સમય માટે ખુબ આનંદ આપે છે પરંતુ લાંબા સમયે તે તમારાં હદય,ફેફસાં,પેટ અને સાથે સાથે તમારાં જ્ઞાનતંતુઓને અસર કરે છે.

પુરુષોમાં તમામ પ્રકારના કેન્સરમાં, ઓરલ કેન્સરનું પ્રમાણ સૌથી વધુ છે.

વિશ્વમાં સૌથી વધુ તમાકુનું ઉત્પાદન ચીનમાં થાય છે ત્યારબાદ ભારત , બ્રાઝિલ, અમેરિકા દેશોનો સમાવેશ થાય છે.

સૌથી વધુ તમાકુની નિકાસ કરતો દેશ બ્રાઝિલ છે, જ્યારે ઇમ્પોર્ટ કરતા દેશોમા રશિયા અને યુ.એસ.એ છે.

ભારતમાં સૌથી વધુ તમાકુનું ઉત્પાદન આંધ્રપ્રદેશમાં થાય છે.

એક અંદાજ મુજબ ભારતમાં પ્રતિવર્ષ આશરે 90 હજાર લાખ સિગારેટો વેચાય છે

ગુજરાત તમાકુના વાવેતરમાં 5માં નમ્બરે છે પણ બીડી અને હુકાની તમાકુનું સૌથી વધુ વાવેતર ગુજરાતમાં થાય છે.

12 જુલાઈ 1999 ના રોજ, કેરળ ભારતનું પહેલું રાજ્ય જાહેર સ્થળોએ ધૂમ્રપાન પર પ્રતિબંધ મૂકનાર બન્યું,

ભારતમાં લગભગ 120 કરોડ ધૂમ્રપાન કરનારાઓ છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ડબ્લ્યુએચઓ) ના જણાવ્યા મુજબ, ભારત વિશ્વના 12% ધૂમ્રપાન કરનારાઓનું ઘર છે. ભારતમાં તમાકુના કારણે દર વર્ષે એક કરોડથી વધુ લોકોના મોત થાય છે.

જાહેર સ્થળો પર ધૂમ્રપાન કરવા પર 2 ઓક્ટોબર 2008 થી જાહેર સ્થળો પર ધૂમ્રપાન નિષેધ નિયમો લાગુ પાડવામા આવેલ છે. એ સ્થાનો જ્યાં ધૂમ્રપાન પ્રતિબંધિત છે તેમાં ઓડિટોરિયમ, સિનેમાઘરો, હોસ્પિટલો, જાહેર પરિવહન (વિમાન, બસો, ટ્રેનો, મહાનગરો, મોનોરેલ્સ, ટેક્સીઓ) અને તેમની સંબંધિત સુવિધાઓ (વિમાનમથકો, બસ સ્ટેન્ડ્સ / સ્ટેશનો, રેલ્વે સ્ટેશન), રેસ્ટોરન્ટ   , હોટલો, બાર, પબ શામેલ છે. , મનોરંજન કેન્દ્રો, કચેરીઓ (સરકારી અને ખાનગી), પુસ્તકાલયો, અદાલતો, પોસ્ટ .ફિસ, બજારો, શ .પિંગ મ ,લ્સ, કેન્ટિન્સ, રિફ્રેશમેન્ટ રૂમ, બેંક્વેટ હોલ, ડિસ્કોથેક, કોફી હાઉસ, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને ઉદ્યાનો છે.

આ કાયદાનું ઉલ્લંઘન કરનાર કોઈપણ વ્યક્તિ પર  5000 નો દંડ વસૂલવામાં આવશે

ભારતમાં સિગારેટ અને બીડી સિવાય ફકત તમાકુના સેવનનું પ્રમાણ પણ વધુ છે.

સૌથી વધુ બીડીનું  ધૂમ્રપાન ઉત્તરાખંડમાં  થાય છે.

કોઈપણ શૈક્ષણિક સંસ્થાના 100 યાર્ડની અંદરના વિસ્તારમાં તમાકુ ઉત્પાદનોના વેચાણ પર પ્રતિબંધ 1 ડિસેમ્બર 2004 થી લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો.

તમાકુના વિવિધ ઉત્પાદનો

હંમેશા ફિલ્મ શરૂ થવા પહેલાં અથવા ટેલિવિઝનના કેટલાક અંતરાલમાં સંદેશ આવે છે કે – ધૂમ્રપાન કરવું સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે. તમાકુ પર પ્રતિબંધના સંદેશા મોટે ભાગે પોસ્ટરો, બેનરો અને ઓડિયો-વિઝ્યુઅલ મીડિયા દ્વારા બતાવવામાં આવે છે.

દરેક તમાકુના પેકેટ પર પણ સૂચના લખેલ હોય છે.

ભારતમાં તમાકુ અંગેનો પહેલો કાયદો સિગરેટ અધિનિયમ, 1975 હતું (ઉત્પાદન, પુરવઠો અને વિતરણનું નિયમન) , જેણે 1975 માં સિગારેટ પેક પર ચોક્કસ કાયદાકીય આરોગ્ય ચેતવણી ફરજિયાત કરી હતી.

 સિગારેટ અને અન્ય તમાકુ પેદાશો (વેપાર પર પ્રતિબંધ અને વેપાર નિયમન અને વાણિજ્ય, ઉત્પાદન, પુરવઠા અને વિતરણ) અધિનિયમ, 2003, સીપીટીએને સંક્ષિપ્તમાં, 18 મે 2003 ના રોજ રાષ્ટ્રપતિની સંમતિ પ્રાપ્ત થઈ. તે 1 મે 2004 ના રોજ અમલી બન્યો. 

આ કાયદો આખા ભારત સુધી વિસ્તરેલો છે અને સિગારેટ, સિગાર, બીડી, ગુટકા, પાન મસાલા (તમાકુ ધરાવતો), માવવા, ખૈની, નાસ્તા અને કોઈપણ સ્વરૂપમાં તમાકુ ધરાવતા તમામ ઉત્પાદનોને લાગુ પડે છે

તમાકુ પેદાશો પર સચિત્ર ચેતવણીને ફરજિયાત કરવાના નિયમો 3 મે 2009 ના રોજ સૂચિત કરવામાં આવ્યા હતા, કેટલાક તબક્કાના સુધારા અને વિલંબ પછી 31 મે  2009 થી અમલમાં આવ્યો.  સીઓટીપીએની કલમ 7 મુજબ  "તમામ તમાકુ ઉત્પાદનોના પેકેટો પર સચિત્ર સ્વાસ્થ્ય ચેતવણીનું પ્રદર્શન" કરવું ફરજિયાત છે.   

કેબલ ટેલિવિઝન નેટવર્ક  સુધારણા બિલ, 8 સપ્ટેમ્બર 2000 થી અમલમાં છે, જે અંતર્ગત સિગારેટ અને આલ્કોહોલની જાહેરાતો પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ છે

જ્યારે પણ મૂવીમાં ધૂમ્રપાનના દ્રશ્યો દર્શાવવામાં આવે છે ત્યારે થિયેટરોએ ડિસક્લેમર સ્ક્રીન પ્રદર્શિત કરવું પણ ફરજિયાત છે.

હાલમા ઘણા દેશોમા ઇ-સિગારેટનું પ્રમાણ વધી રહ્યુ છે. ઇ-સિગારેટ એ બેટરીથી સંચાલિત ઉપકરણ છે જે નિકોટિન ધરાવતા દ્રાવણને ગરમ કરીને એરોસોલ નામનું તત્વ પેદા કરે છે, જે જ્વલનશીલ સિગારેટમાં નશાકારક દ્રવ્ય છે. તેમાં ઇલેક્ટ્રોનિક નિકોટિન વિતરણ વ્યવસ્થા, બાળીને નહીં પરંતુ ગરમ કરીને વપરાતી પેદાશો, ઇ-હુક્કા અને તેના જેવા ઉપકરણોનો સમાવેશ થાય છે. આ નવીન પેદાશો દેખાવમાં આકર્ષક લાગે છે અને બહુવિધ સ્વાદમાં ઉપલબ્ધ છે. ઉપરાંત તેનો ઉપયોગ ઝડપથી વધી રહ્યો છે અને વિકસિત દેશોમાં ખાસ કરીને યુવાનો અને બાળકોમાં તેના કારણે રોગચાળાના પ્રમાણમાં વધારો થયો છે.

તમાકુની ખરાબ અસરો :

• ઉધરસ સાથે ગળામાં બળતરાની શરૂઆત થવી
• શ્વાસમાંથી ગંધ આવવી અને કપડાંમાંથી ગંધ આવવી
• ચામડી કરચલીવાળી થવી
• દાંતો પીળાં થઈ જવા

• તમાકુનું સેવન કરવાથી મોંમાં દુર્ગંધ આવે છે.

•  આના સેવનથી ફેફસા અને મોંના કેન્સર થઈ શકે છે, જે જીવલેણ બની શકે છે

•  તમાકુનું સેવન કરવાથી હૃદયરોગનું જોખમ વધે છે.

•  તમાકુનું સેવન કરવાથી માનવ ફેફસાં ખરાબ થઈ જાય છે.

•  તમાકુનું સેવન કરવાથી આંખો નબળી પડે છે.

•  તમાકુના સેવનથી દાંત ખરાબ થાય છે.

ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ જેમ કે :

• હદયની બિમારી   
• શ્વાસનળીમાં સોજો આવવો
• ન્યુમોનિયા
• આંચકા આવવાં
• કેન્સરના ઘણાં બધા પ્રકારો- જો તમે તમે ધુમ્રપાન કરતાં નથી તેમ છતાં તેના સંપર્કના કારણે ઘણાં બધા પ્રકારના કેન્સરનો ભોગ બની શકો છો.જેમ કે ફેફસાં,ગળું,પેટ,મૂત્રાશયનું કેન્સર આ સ્થિતિને નિષ્ક્રિય ધુમ્રપાન કહેવાય છે. નિષ્ક્રિય  ધુમ્રપાનમાં ઘણી બધી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ઉદભવે છે.આમ,તે સક્રિય ધુમ્રપાનના સ્વરૂપ જેટલું સમાન હાનિકારક છે.

ધૂમ્રપાનની આદત છોડવા અથવા લાગતી અટકાવવા નીચે મુજબ પગલાં લઈ શકાય

 -બાળકો અને કિશોરોમાં શિક્ષણ અને સલાહ દ્વારા જાગૃતિ ફેલાવવી.
- સ્વસ્થ ખોરાક લેવો અને પૂરતો આરામ કરવો. આપણે થાકેલા હોઈએ ત્યારે ધૂમ્રપાન ની ઇચ્છા વધારે થાય છે.
- ધૂમ્રપાન ની મંજૂરી ન હોય તેવી જગ્યાએ જાઓ.
- ધૂમ્રપાન ના કરનારાઓ સાથે સમય પસાર કરો.
- ધૂમ્રપાન છોડવા માટે પોઝીટીવ રહો અને નાસીપાસ થયા વગર સતત પ્રયત્નશીલ રહો.

દુનિયાનો સૌથી પહેલો તમાકુ ફ્રી દેશ ભૂટાન છે. વર્ષ 2010 થી ભૂટાનમાં તમાકુની ખેતી અને તમાકુના  વિવિધ ઉત્પાદનો બનાવવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. અહી સીગારેટ કે તમાકુનું સેવન કરનારને દંડ કરવામાં આવે છે.

વર્લ્ડ ટોબૈકો પ્રોહિબિશન ડે એક થીમ મુજબ દર વર્ષે ઉજવવામાં આવે છે. દરેક વખતે તેની એક થીમ નિર્ધારિત કરવામાં આવે છે.

વિવિધ થીમ

2021, the focus is on "Commit to quit"

2020, the focus is on "Protecting youth from industry manipulation and preventing them from tobacco and nicotine use"

2019, the focus is on "Tobacco and lung health"

2018, the focus is "Tobacco and heart disease

2017, the focus is "Tobacco- A threat to development"

આપણે બધા જાણીએ છીએ કે આજની યુવા પેઢી તમાકુના ઉત્પાદનોના વપરાશમાં કેટલી ઝડપથી આગળ વધી રહી છે. ધૂમ્રપાન, હૂકા, કાચા તમાકુ, પાન મસાલા વગેરે પદાર્થો ક્યાંક ને ક્યાંક તૈયાર કરવામાં આવે જ છે અને યુવાનો દ્વારા તેનો મોટા પ્રમાણમાં વપરાશ કરવામાં આવે છે જે તેમના સ્વાસ્થ્ય માટે ગંભીર ખતરો છે.

 ન્યુ ઇંગ્લેન્ડ જર્નલ ઓફ મેડિસિન ની 2014 ની સમીક્ષા અનુસાર જો આજ રીતે તમાકુનો ઉપયોગ ચાલુ રહેશે તો 21મી સદી માં લગભગ 1 અબજ લોકોને મારી નાખશે, તેમાંથી અડધા 70 વર્ષ થી નાના હશે.

જયારે તમાકુ પીવા માં આવે છે ત્યારે નિકોટીન લોહી માં ભળી જાય છે જે માનસિક અને શારીરિક અવલંબન નું કારણ બને છે. વિકાસશીલ દેશોમાં વપરાતી સિગારેટ માં ટાર ની માત્રા વધારે હોય છે અને ફિલ્ટર નો ઉપયોગ થતો નથી જે આરોગ્ય માટે વધારે જોખમ કરી શકે છે.

તમાકુ ના ધૂમ્રપાન થી મુખ્યત્વે ફેફસાં અને હૃદયને લગતા રોગો થાય છે, જેમાં હૃદયરોગનો હુમલો, દમ, લકવો તથા કેન્સર જેવા જીવલેણ રોગોનો સમાવેશ થાય છે. તમાકુ ના સેવનથી ઉચ્ચ રક્તચાપ (High Blood Pressure) અને  ધમનીઓ ના રોગો (Peripheral arterial disease) થાય છે.

ગર્ભાવસ્થા માં ધૂમ્રપાન કરવાથી બાળકને અનેક પ્રકારના જોખમ થઈ શકે છે તથા ગર્ભપાત ની શકયતા વધી જાય છે. જીવનમાં નાની ઉંમરે ધૂમ્રપાન શરૂ કરવાથી અને વધુ સિગારેટ પીવાથી આ બધા રોગોનું જોખમ વધે છે.

પરોક્ષ ધૂમ્રપાન પણ સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી છે. પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓ માં ધૂમ્રપાન વધારે જોખમી છે. એક અભ્યાસ અનુસાર પુરૂષ ધૂમ્રકર્તા અને સ્ત્રી ધૂમ્રકર્તા ના સરેરાશ જીવનમાં અનુક્રમે 13.2 અને 14.5 વર્ષ નો ઘટાડો થાય છે.

તમાકુનું સેવન કરવાથી 12 થી 15  પ્રકારના કેન્સર થઈ શકે છે, જેમાં મુખ્યત્વે ફેફસાંના, ગળાના, અન્નનળીના, હોજરીના, સ્વાદુપિંડ ના અને કિડનીના કેન્સર નો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત તમાકુના લીધે થતા કેન્સર ની સારવાર માં ફાયદો થવાની શકયતા ઘટી જાય છે

કહો તમાકુને ના... જીંદગીને હા..

તો આજથી જ આપણે અને આપણા સ્વજનને આમાથી બહાર કાઢવાનો પ્રયત્ન કરીએ.

વીર સાવરકર (Veer Savarkar)

 વીર સાવરકર

(હિંદુ રાષ્ટ્રાવાદના પ્રણેતા)

પૂરુ નામ: વિનાયક દામોદર સાવરકર

જન્મતારીખ: 28 મે 1883

પિતાનું નામ: દામોદર સાવરકર

માતાનું નામ: રાધાબાઇ

અવશાન: 26 ફેબ્રુઆરી 1966 (મુંબઇ)

વીર સાવરકર માત્ર એક ક્રાંતિકારી જ નહીં, પરંતુ ભાષાશાસ્ત્રી, બૌદ્ધિક કવિ, લેખક, વકીલ અને સારા વકતા પણ હતા.

આપણે સામાન્ય રીતે તેમને વીર સાવરકરના નામથી વધુ ઓળખીએ છીએ અને સંબોધન કરીએ છીએ. "વીર" એ તેમને મળેલ ઉપાધિ છે.

વીર સાવરકરનો જન્મ 28 મે 1883 ના રોજ નાસિકના ભાગુર ગામમાં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ દામોદર પંત સાવરકર હતું, જે ગામના જાણીતા લોકોમાં જાણીતા હતા. તેની માતાનું નામ રાધાબાઈ હતું. વિનાયક 9 વર્ષનો હતો ત્યારે જ તેની માતાનું અવસાન થયું.

તે નાનપણથી જ ભણવામા હોશિયાર હતા.. તેમણે બાળપણમાં કેટલીક કવિતાઓ પણ લખી હતી. તેમણે 1901 માં શિવાજી હાઇસ્કૂલ, નાસિકથી મેટ્રિકની પરીક્ષા પાસ કરી.

નાનપણ્થી જ હિંદુવાદી વિચારસરણી ધરાવતા તેઓએ ઇંગ્લેન્ડમાં કાયદાના અભ્યાસ દરમિયાન 1857ના પ્રથમ સ્વતંત્ર્ય સંગ્રામને સિપાઇનો બળવો ગણવાનો ઇન્કાર કરતુ પુસ્તક "ધ ઇન્ડિયન વોર ઓફ ઇન્ડિપેન્ડન્સ" લખ્યુ જેને અંગ્રેજોએ પ્રતિબંધિત કરી દિધુ અને તેમને ઇંગ્લેન્ડથી ભારત મોકલી દિધા પરંતુ તે વચ્ચેથી ભાગી અને ફ્રાંસ ગયા પણ ફ્રાંસની સરકારે તેમને અંગ્રેજોને હવાલે કર્યા.

અંગ્રેજો દ્વારા તેમણે ડબલ વાર (25-25 વર્ષની) કાળા પાણીની સજા આપવામાં આવી.

 સ્વતંત્રતા માટે કામ કરવા માટે, તેમણે એક ગુપ્ત સમાજની રચના કરી, જેને 'मित्र मेला' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. 1905 ના વિરામ પછી, તેમણે પુણેમાં વિદેશી કપડાની હોળી પ્રગટવી. પુણેના ફર્ગ્યુસન કોલેજમાં ભણતી વખતે પણ તે દેશભક્તિથી ભરેલા ઉત્સાહી ભાષણો આપતા હતા.

1906 માં, તિલકની ભલામણ પર તેમને શ્યામજી કૃષ્ણ વર્મા શિષ્યવૃત્તિ મળી હતી. તેમણે 'ઇન્ડિયન સોશિયોલોજિસ્ટ' અને 'તલવાર' માં ઘણા લેખો લખ્યા છે, જે પછીથી કોલકાતાના  'યુગાંતર'માં પણ છપાયા હતા.. તેઓ રશિયન ક્રાંતિકારીઓથી વધુ પ્રભાવિત હતા. લંડનમાં હતા ત્યારે સાવરકર લાલા હરદયાલને મળ્યા હતા. લંડનમાં તે ઈન્ડિયા હાઉસનું  ધ્યાન રાખતા.. મદનલાલ ધિંગરાને ફાંસી અપાયા બાદ તેણે 'લંડન ટાઇમ્સ'માં એક લેખ પણ લખ્યો હતો.  તેમણે ધિંગરાના લેખિત નિવેદનના પેમ્પેલેટ પણ વિતરિત કર્યા.

1909 માં લખાયેલા 'ધ ઇન્ડિયન વોર ઓફ ઇન્ડિપેન્ડન્સ-1857' પુસ્તકમાં સાવરકરે આ લડતને બ્રિટીશ સરકાર સામેની આઝાદીની પહેલી લડાઇ તરીકે જાહેર કરી હતી. વીર સાવરકર 1911 થી 1921 સુધી અંદમાન જેલમાં રહ્યા. તે 1921 માં ઘરે પરત ફર્યા. 

ત્યારબાદ  ફરી 3 વર્ષ જેલમાં રહ્યા. જેલમાં 'હિન્દુત્વ' પર સંશોધન ગ્રંથ લખ્યો હતો. 1937 માં, તેઓ હિન્દુ મહાસભાના પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા. 

1940 માં વીર સાવરકરે પૂણામાં 'અભિનવ ભારતી' નામની ક્રાંતિકારી સંસ્થાની સ્થાપના કરી, જેનો હેતુ જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે બળના ઉપયોગ દ્વારા સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત કરવાનો હતો.

સ્વતંત્રતા માટે કાર્ય કરવા માટે, તેમણે એક ગુપ્ત સમાજની રચના કરી હતી, જેને 'મિત્ર મેલા' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

.

9 ઓક્ટોબર 1942 ના રોજ, ચર્ચિલને ભારતની આઝાદી માટે દરિયાઇ સંદેશો મોકલવામાં આવ્યો અને તેઓ આજીવન એકીકૃત ભારતની તરફેણમાં હતા.. ગાંધીજી અને સાવરકરની સ્વતંત્રતાની બાબતમાં જુદા જુદા મંતવ્યો હતા.

તે વિશ્વના પહેલા કવિ હતો કે જેમણે આંદામાનની એકાંતમાં કેદની દિવાલો પર ખીલી અને કોલસા વડે કવિતાઓ લખી અને પછી તેમને યાદ કરી. આ રીતે, જેલમાંથી છૂટ્યા પછી તેણે 10 હજાર લાઇનો યાદ કરીને ફરીથી લખી. ભારતના આ મહાન ક્રાંતિકારીનું 26 ફેબ્રુઆરી 1966 ના રોજ અવસાન થયું. 

તેમનું આખું જીવન સ્વરાજ્યની પ્રાપ્તિ માટે લડવામાં વિતાવ્યું હતું. 

વીર સાવરકર એ ભારતની આઝાદીની ચળવળના ફ્રન્ટલાઈન ફાઇટર અને ઉગ્ર રાષ્ટ્રવાદી નેતા હતા.

હિંદુ રાષ્ટ્રની રાજનીતિક વિચારધારા (હિંદુત્વ) ને વિકસિત કરવાનો સંપૂર્ણ શ્રેય સાવરકરને ફાળે જાય છે. સ્વતંત્રતા સેનાની હોવાની સાથે-સાથે તેઓ મહાન ક્રાંતિકારી, વિચારક, સિદ્ધહસ્ત લેખક, કવિ, પ્રખર વક્તા તથા દુરદર્શી રાજનેતા પણ હતા. તેઓ એક એવા ઈતિહાસકાર પણ હતા કે જેમણે હિંદુ રાષ્ટ્રના વિજયના ઈતિહાસને પ્રમાણિકપણે શાબ્દિક રીતે કંડાર્યો હતો. તેમણે ૧૮૫૭ના પ્રથમ સ્વતંત્રતા સંગ્રામનો જીવંત અહેવાલરૂપી ઈતિહાસ ધ ઈન્ડિયન વૉર ઓફ ઈન્ડિપેન્ડન્સ નામના પુસ્તકમાં લખ્યો જેનાથી બ્રિટિશ શાસકોમાં ખળભળાટ મચી ગયો. ધ ઈન્ડિયન વૉર ઓફ ઈન્ડેપેન્ડન્સ મૂળ મરાઠી ભાષામાં ૧૯૦૮ની સાલમાં તેમણે લખી જેનો અંગ્રેજી ભાષામાં અનુવાદ ઈન્ડિયા હાઉસમાં રહીને છ જેટલા વિદ્યાર્થીઓએ કર્યો. એ સમયે ભારતમાં મુદ્રણકાર્ય શક્ય ન હતું. તેમના આ પુસ્તકનું મુદ્રણ કાર્ય ઈંગ્લેન્ડ અને જર્મનીમાં પણ ન થઈ શક્યું. અંતમાં આ પુસ્તક ૧૯૦૯ની સાલમાં હોલેન્ડમાં મુદ્રિત થયું. સમયાંતરે આ પુસ્તકનો અનુવાદ ઉર્દૂ, હિન્દી, પંજાબી અને તામિલ ભાષામાં પણ થયો. આ પુસ્તક પર બ્રિટિશ શાસકો દ્વારા પ્રતિબંધ લગાવાયો હતો. પ્રતિબંધ દરમિયાન ડૉ. ક્યુતિન્હોએ આ પુસ્તકને એક ધાર્મિક ગ્રંથની જેમ સાચવીને રાખેલો. આ પ્રતિબંધને ૧૯૪૬ના મે મહિનામાં મુંબઈ સરકાર દ્વારા હટાવાયો હતો.

મહાત્મા ગાંધીની હત્યામાં સામેલ થવાનો વિનાયક દામોદર સાવરકર પર આરોપ હતો પણ પુરાવાઓના અભાવે તેઓ નિર્દોષ છૂટ્યા.

સાવરકર ભારતના પહેલા લેખક અને વિશ્વના એકમાત્ર લેખક હતા જેમના પુસ્તકને બ્રિટિશ સરકારે  પ્રકાશિત થયા પહેલા જ પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.

1970 માં ભારતના ટપાલ વિભાગ દ્વારા  વિનાયક દામોદર સાવરકરની ટપાલ ટિકિટ બહાર પાડવામાં આવી હતી.

આંદામાન નિકોબારના પોર્ટ બ્લેર પર આવેલ હવાઇ મથકનું નામ વીર સાવરકર આંતરરાષ્ટ્રીય હવાઇ મથક રાખવામાં આવેલ છે.

વર્ષ 2000માં સાવરકરને 'ભારતરત્ન' આપવાની રજૂઆત કરાઈ હતી પણ તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ એ તેનો સ્વીકાર કર્યો નહિ.

તેમને 25-25 વર્ષની કેદની બે સજા થઈ હતી. જેલ ભોગવવા માટે તેમને ભારતથી દૂર આંદામાન એટલે કે 'કાળા પાણી'ની સજા ભોગવવા મોકલી દેવાયા હતા. 698 કોટડી ધરાવતી સેલ્યુલર જેલમાં 52 નંબરની કોટડીમાં તેમને રાખવામાં આવ્યા હતા, જે 13.5 બાય 7.5 ફૂટની હતી. વિનાયક દામોકર સાવરકર આંદામાનની સેલ્યુલર જેલમાં 9 વર્ષ 10 મહિના રહ્યા હતા

'વીર' નામ કોણે આપ્યું?

આપણે તેમને સામાન્ય રીતે વીર સાવરકરના નામથી વધુ ઓળખીએ છીએ અને સંબોધન કરીએ છીએ, હકીકતમાં, સાવરકરને કોંગ્રેસ સાથેના નિવેદનમાં વિવાદમાં ફસાઇ ગયા બાદ કોંગ્રેસ દ્વારા બ્લેક લીસ્ટ કરવામાં આવ્યું હતા અને તેનો બધે જ વિરોધ કરવામાં આવ્યો હતો. તે સમય 1936 નો હતો. આવી સ્થિતિમાં, પ્રખ્યાત પત્રકાર, શિક્ષણવિદ, લેખક, કવિ  નાટક અને ફિલ્મ કલાકાર પી.કે. અત્રેએ સાવરકરને સાથ આપવાનું મન બનાવ્યું હતું કારણ કે તે જુવાન વર્ષની ઉંમરે જ સાવરકરની વાર્તાઓ સાંભળતો હતો અને તે તેનો મોટો ચાહક હતો. 

અત્રેએ પૂણેમાં તેમના બાલમોહન થિયેટર કાર્યક્રમના ભાગ રૂપે સાવરકર માટે એક રિસેપ્શનનું આયોજન કર્યું હતું. કોંગ્રેસના કાર્યકરોએ આ કાર્યક્રમ અંગે સાવરકર વિરુદ્ધ પત્રિકાઓ વહેંચી હતી અને ધમકી આપી હતી કે તેઓ સાવરકરને કાળા ઝંડા બતાવશે. આ વિરોધ છતાં હજારો લોકો એકઠા થયા અને સાવરકરનો સ્વાગત કાર્યક્રમ સમાપ્ત થયો

સાવરકરના વિરોધમાં કોંગ્રેસના કાર્યકરો કાર્યક્રમની બહાર હંગામો મચાવી રહ્યા હતા અને અત્રે એ કાર્યક્રમમાં પોતાના ભાષણમાં સાવરકરને નિર્ભય ગણાવ્યા હતા અને કહ્યું હતું કે કાળા ઝંડાની સજાથી ડરનારાને પણ કાળા ધ્વજ ડરશે નહીં. આ સાથે, અત્રેએ સાવરકરને 'સ્વતંત્ર્યવીર' પદવી આપ્યો. આ શીર્ષક પછીથી ફક્ત 'વીર' બન્યું અને સાવરકરના નામ સાથે સંકળાયેલું.

સાવરકરે તેમના જેલકાળના દિવસોમાં 1857 ની ક્રાંતિના આધારે ચાર ભાગમાં '1857 ચે સ્વતંત્ર સમર' નામની વિગતવાર મરાઠી ગ્રંથ લખ્યો હતો. આ પુસ્તકની ખૂબ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી અને અત્રેએ સાવરકરનું નામ આ પુસ્તકના નામથી 'સ્વતંત્ર્યવીર' રાખ્યું હતું. એટલું જ નહીં, તે જ એટ્રે જ હતા જેમણે પછીથી જાહેરાત કરી હતી કે 'ધ્યાનેશ્વર પછી મહારાષ્ટ્રમાં સાવરકરથી વધુ ઉત્તમ લેખક કોઈ નહોતું'.

તે પછી પુણેમાં જ બીજો એક કાર્યક્રમ થયો. આ કાર્યક્રમમાં સાવરકરે અત્રેને એક મહાન શિક્ષણવિદ્, લેખક અને કલાકાર તરીકે ઓળખાવી હતી અને તેમને આચાર્ય કહ્યા હતા. '

તેમના દ્વારા લખાયેલ પુસ્તકો

 

બુદ્ધ પૂર્ણિમા/ ગૌતમ બુદ્ધ જયંતિ

વૈશાખની પૂનમને બુદ્ધપૂર્ણિમા તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે. બુદ્ધપૂર્ણિમાના દિવસનું માહાત્મ્ય વિશ્વભરના બૌદ્ધ ધર્મીઓ માટે વિશેષપણે રહેલું છે. ગૌતમ બુદ્ધને વિષ્ણુ ભગવાનના 9માં  અવતાર ગણવામાં આવે છે

આ જ દિવસે ભગવાન બુદ્ધનો જન્મ થયો હતો 

પ્રચલિત માન્યતાઓ પ્રમાણે સિદ્ધાર્થ ગૌતમનો જન્મ મૌર્ય રાજા અશોકના શાસનના ૨૦૦ વર્ષ પહેલા થયો હતો

 ભગવાન બુદ્ધનો જન્મ ઇ.સ. પૂર્વે 563માં નેપાળના કપિલવસ્તુ પાસે લુમ્બિનીમાં થયો હતો. કપિલવસ્તુ તે સમયે મહાજનપદની રાજધાની હતી. લુમ્બિની હાલ દક્ષિણ મધ્ય નેપાળમાં સ્થિત છે. આ જ સ્થળે સમ્રાટ અશોકે ત્રીજી શતાબ્દિમાં ભગવાન બુદ્ધના પ્રતિક તરીકે એક સ્તમ્બ બનાવ્યો હતો. ઇતિહાસકારોના મતે, બુદ્ધ શાક્ય ગૌત્રના હતા અને તેમનુ સાચું નામ સિદ્ધાર્થ હતું. તેમના પિતાનું નામ શુદ્ધોધન હતુ. તેઓ શાક્ય ગણના પ્રમુખ હતા. જ્યારે તેમના માતાનું નામ માયા દેવી હતું. કહેવાય છે કે સિદ્ધાર્થના જન્મના 7 દિવસ બાદ જ તેમની માતાનું નિધન થતા, તેમનો ઉછેર તેમની સાવકી માતા પ્રજાપતિ ગૌતમીએ કર્યો હતો. 

એક રાજકુમાર હોવાથી સિદ્ધાર્થ ગૌતમનો વૈભવી રીતે ઉછેર થયો હતો

જન્મના કેટલાક દિવસો બાદ માતાનું અવસાન થતાં તેમનો ઉછેર તેમની માસી ગૌતમીએ કર્યો હતો. આથી તેને લોકોએ ગૌતમ કહીને બોલાવવાનું શરૂ કર્યું હતું.

સિદ્ધાર્થે માત્ર 29 વર્ષની ઉંમરે સંન્યાસ ધારણ કર્યો અને બોધગયામાં પીપળાના વૃક્ષ નીચે 6 વર્ષ સુધી તપસ્યા કરી હતી.

સ્વયં બુદ્ધને બૌદ્ધ ધર્મના સંસ્થાપક માનવામાં આવે છે. તેમણે વર્ષો સુધી કઠિન તપસ્યા અને સાધના કરી હતી. જે બાદ બોધગયામાં બોધિવૃક્ષ નીચે જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઇ અને તેમને બુદ્ધત્વની પ્રાપ્તિ થઇ. જે બોધિવૃક્ષ આજે પણ બિહારના ગયા જિલ્લામાં સ્થિત છે. તેમણે પોતાનો પહેલો ઉપદેશ સારનાથમાં આપ્યો હતો. સમગ્ર વિશ્વને પોતાના જ્ઞાનથી આલોકિત કરનાર ભગવાન બુદ્ધનું કુશીનગરમાં વૈશાખ પૂર્ણિમાના દિવસે નિધન થયું અને તે જ દિવસ તેમનો પરિનિર્વાણદિન કહેવાય છે.

બોધિવૃક્ષ નીચે જ્ઞાનોદય થયા પછી સિદ્ધાર્થ સંસારમાં ભગવાન બુદ્ધ તરીકે ખ્યાતિ પામ્યા. આ દિવસ વૈશાખી પૂર્ણિમાનો હતો. આથી આ તિથીને બુદ્ધ પૂર્ણિમા તરીકે ઓળખાય છે. આ ઉપરાંત એમ પણ કહેવાય છે કે જે દિવસે બુદ્ધ (સિદ્ધાર્થ)નો જન્મ થયો તે દિવસે પણ વૈશાખી પૂર્ણિમા હતી. ભગવાન બુદ્ધના જીવનમાં પૂનમનું ઘણું મહત્વ રહ્યું છે. બુદ્ધનો જન્મ, જ્ઞાન પ્રાપ્તિ અને નિર્વાણ પૂર્ણિમાની તિથીએ જ થયું હોવાથી બૌદ્ધ પૂર્ણિમાનું ધાર્મિક મહત્વ ઘણું વધી જાય છે

ગૌતમ બુદ્ધે જીવનનાં ૮૦ વર્ષ આધ્યાત્મિક ચિંતન અને બૌદ્ધ ધર્મના પ્રચાર પ્રસાર અર્થે સર્મિપત કરી દીધા હતા. ગૌતમ બુદ્ધને શાક્યમુનિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

ભગવાન બુદ્ધે અહિંસા અને પ્રેમનો સંદેશ ફેલાવ્યો હતો

ગુજરાતમાં ભગવાન બુદ્ધનો અમૂલ્યા વારસો છે. કારણ કે, ભગવાન બુદ્ધનાં અસ્થિ માત્ર ગુજરાત પાસે છે. ભગવાન બુદ્ધના ઉપદેશોને ૧૪ આજ્ઞારુપે શિલામાં કોતરાવ્યા હતા. તે સમગ્ર ભારતમાં ગિરનારમાં મળતા શિલાલેખમાં જ જળવાયા છે બીજે ક્યાં નહીં

આ દિવસે સૂર્યોદય બાદ મંદિર અને ધાર્મિક સ્થળો પર બૌદ્ધનો ઝંડો ફરકાવવામાં આવે છે. ઉલ્લેખનીય છે કે આધુનિક બૌદ્ધ ઝંડો શ્રીલંકાએ તૈયાર કર્યો છે. જેમાં વાદળી, લાલ, સફેદ, પીળો અને નારંગી રંગ હોય છે. વાદળી રંગ પ્રેમ અને સન્માન દર્શાવે છે, જ્યારે લાલ રંગ આશીર્વાદનું પ્રતીક છે અને સફેદ રંગ ધર્મની શુદ્ધતા દર્શાવે છે. નારંગી રંગને બુદ્ધિમત્તાનું પ્રતીક મનાય છે અને સૌથી છેલ્લે પીળા રંગને મુશ્કેલ સ્થિતિમાંથી બચવાનું પ્રતિક મનાય છે.

બૌદ્ધ ધર્મની શરૂઆત ભારતમાં થઈ હતી, પરંતુ અત્યારે શ્રીલંકા, મ્યાનમાર, થાઈલેન્ડ, નેપાળ, તિબેટ, ચીન અને જાપાન સહિત અનેક દેશોમાં તેનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે

મહાભિનિષ્ક્રમણ

૨૯ વર્ષની ઉંમરે એક દિવસ નગરચર્યા દરમ્યાન તેમણે એક વૃદ્ધ વ્યક્તિ, એક રોગી વ્યક્તિ, એક સડી રહેલ મડદું અને એક સાધુને જોયા. આની તેમના માનસ પર ઊંડી અસર થઈ.

વસંતઋતુમાં એક દિવસ સિદ્ધાર્થ બગીચામાં ફરવા ગયો. તેઓએ શેરીમાં એક વૃદ્ધ માણસને જોયો. તેના દાંત તૂટી ગયા હતા. વાળ રંધાઈ ગયા હતા, શરીર વાંકાચૂકા થઈ ગયું હતું. હાથમાં લાકડી પકડીને તે ધીમે ધીમે ધ્રૂજતો રસ્તે ચાલી રહ્યો હતો.

બીજી વખત જ્યારે સિદ્ધાર્થ કુમાર બગીચામાં ફરવા નીકળ્યા ત્યારે તેમની નજર સમક્ષ એક દર્દી આવ્યો. તેનો શ્વાસ ઝડપથી ચાલતો હતો. ખભા ઢીલા હતા. હાથ સુકાઈ ગયા હતા. પેટ ફૂલી ગયું હતું. ચહેરો નિસ્તેજ થઈ ગયો હતો. બીજાની મદદથી તે ખૂબ જ મુશ્કેલીથી ચાલી શકતો હતો.

ત્રીજી વખત સિદ્ધાર્થને અર્થ મળ્યો. ચાર માણસો તેને લઈ જતા હતા. પાછળ ઘણા લોકો હતા. કેટલાક રડતા હતા, કેટલાક તેમની છાતી મારતા હતા, કેટલાક તેમના વાળ ખેંચી રહ્યા હતા. આ દ્રશ્યોએ સિદ્ધાર્થને ખૂબ જ પરેશાન કરી નાખ્યો.

સિદ્ધાર્થ ચોથી વાર બગીચામાં ફરવા નીકળ્યો ત્યારે તેણે એક સન્યાસીને જોયો. સંસારની તમામ લાગણીઓ અને ઈચ્છાઓથી મુક્ત સુખી સંન્યાસીને સિદ્ધાર્થને આકર્ષ્યો. તેણે વિચાર્યું- ‘યુવાની પર ધિક્કાર, જે જીવનને શોષી લે છે, શરીરનો નાશ કરે છે. જીવન પર શરમ આવે છે, જે આટલી જલ્દી પોતાનો અધ્યાય પૂરો કરે છે. શું વૃદ્ધાવસ્થા, રોગ અને મૃત્યુ આ રીતે કાયમ સૌમ્ય બની રહેશે? પછી સંસારના બંધનમાંથી મુક્ત થઈને ત્યાગના માર્ગે પ્રયાણ કર્યું અને કઠોર તપ કરીને બુદ્ધત્વ પ્રાપ્ત કર્યું.

 જીવનના આ દુઃખોમાંથી મુક્તિનો માર્ગ શોધવા તેમણે વૈભવી જીવન છોડી એક ભિક્ષુક તરીકે જીવવા પ્રયાણ કર્યું .

બુદ્ધ જયંતી' ને દિવસે ભારત ના પ્રથમ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નહેરુ એ કહેલું વાક્ય વિશ્વને એક નવી દિશા દર્શાવે એવું છે. એમણે કહ્યું હતું કે, "વિશ્વએ યુધ્ધ અને બુદ્ધ માંથી કોઈ એકની પસંદગી કરવી પડશે.." ભારતરત્ન ડૉ ભીમરાવ આંબેડકર એ બુદ્ધ ધર્મ વિશે કહ્યું હતું કે,"મને તે ધર્મ પસંદ છે જે સ્વાતંત્ર્ય, સમાનતા અને ભાઈચારાને શીખવે છે."