કિરણ બેદી

 કિરણ બેદી

પ્રથમ મહિલા IPS ઓફિસર

જન્મતારીખ: 9 જુન 1949

જન્મસ્થળ: અમૃતસર, પંજાબ

પિતાનું નામ: પ્રકાશલાલ પેશાવરિયા

માતાનું નામ: પ્રેમલતા

કિરણ બેદીનો જન્મ 9 જૂન, 1 9 4 9માં અમૃતસરમાં થયો હતો, તે એક સારી રીતે ચાલતી પંજાબી બિઝનેસ પરિવારમાં હતો. તે પ્રકાશ લાલ પેશાવરિયા અને પ્રેમ લતા (ની જનક અરોરા) ના બીજા સંતાન છે. [5] તેની ત્રણ બહેનો છે: શશી, રીટા અને અનુ. [6] તેમના મહાન-મહાન દાદા લાલા હરગોબિંદે પેશાવરથી અમૃતસર ગયા હતા, જ્યાં તેમણે એક વ્યવસાય સ્થાપ્યો હતો. કિરણ બેદીનો ઉછેર ખૂબ ધાર્મિક ન હતો, પરંતુ તે બંને હિન્દુ અને શીખ પરંપરાઓ (તેમના દાદી એક શીખ હતા) માં લાવવામાં આવી હતી. [7] પ્રકાશ લાલ પરિવારના ટેક્સટાઇલ વ્યવસાયમાં મદદ કરે છે, અને ટેનિસ પણ રમે છે. કિરણ બેદીના દાદા મુનીલાલે પરિવારના કારોબારીનું નિયંત્રણ કર્યું અને તેના પિતાને ભથ્થું આપ્યું. તેમણે આ ભથ્થું કાપી જ્યારે કિરણ બેદીની મોટી બહેન શશી સેક્રેડ હાર્ટ કોન્વેન્ટ સ્કૂલ, અમૃતસરમાં પ્રવેશી હતી. તેમ છતાં શાળા તેમના ઘરથી 16 કિ.મી દૂર હતી, શશીના માતાપિતાએ માન્યું હતું કે તે અન્ય શાળાઓ કરતાં વધુ સારી શિક્ષણ ઓફર કરે છે. મુનિલાલે પોતાના પૌત્રને ખ્રિસ્તી શાળામાં શિક્ષિત કર્યા હોવાનો વિરોધ કર્યો હતો. જો કે, પ્રકાશ લાલએ નાણાકીય સ્વતંત્રતાને જાહેર કરી, અને તે જ સ્કૂલમાં કીરન સહિતની તેમની બધી પુત્રીઓની ભરતી કરી. [8] કિરણ બેદીએ ઔપચારિક અભ્યાસ શરૂ કર્યો 1954 માં, અમૃતસરના સેક્રેડ હાર્ટ કોનવેન્ટ સ્કૂલ ખાતે. તેમણે અન્ય અભ્યાસેતર પ્રવૃત્તિઓ વચ્ચે નેશનલ કેડેટ કોર (એન.સી.સી.) માં ભાગ લીધો હતો. તે સમયે, સેક્રેડ હાર્ટ વિજ્ઞાન ઓફર નહોતો કર્યો; તેના બદલે, તેની પાસે "ઘરગથ્થુ" નામનું વિષય હતું, જેનો હેતુ કન્યાઓને સારા ગૃહિણીઓમાં માવજત કરવાનો હતો. જ્યારે તેણી 9 વર્ષની હતી ત્યારે, કિરણ બેદીએ કેમ્બ્રિજ કોલેજ, એક ખાનગી સંસ્થામાં પ્રવેશ કર્યો, જેણે વિજ્ઞાન શિક્ષણની ઓફર કરી હતી અને મેટ્રિક પરીક્ષા માટે તેણીને તૈયાર કરી હતી. સેક્રેડ હાર્ટ ખાતેના તેમના ભૂતપૂર્વ શાળાના સાથીઓએ 9 મી સદીને સાફ કરીને, તેણીએ વર્ગ 10 (મેટ્રિક્યુલેશન) પરીક્ષાને મંજૂરી આપી. [9] અમદાવાદમાં સરકારી કોલેજ ઓફ વુમન ખાતેથી કિરણ બેદીએ 1968 માં સ્નાતક થયા, બી.એ. (ઓનર્સ) માં અંગ્રેજીમાં. તે જ વર્ષે, તેમણે એન.સી.સી. કેડેટ અધિકારી એવોર્ડ જીત્યો. 1970 માં, તેમણે પંજાબ યુનિવર્સિટી, ચંદીગઢમાંથી રાજકીય વિજ્ઞાનમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી. [10] 1970 થી 1 9 72 સુધી, કિરણ બેદીએ અમૃતસરમાં ખાલસા કોલેજ ફોર વુમન ખાતે લેક્ચરર તરીકે શીખવ્યું. તેમણે રાજકીય વિજ્ઞાન સંબંધિત અભ્યાસક્રમો શીખવવામાં. પાછળથી, ભારતીય પોલીસ સેવામાં તેમની કારકિર્દી દરમિયાન, તેમણે 1 9 88 માં દિલ્હી યુનિવર્સિટીમાં કાયદો અને એક પીએચ.ડી. 1993 માં આઇઆઇટી દિલ્હીના સામાજિક વિજ્ઞાન વિભાગ દ્વારા હતો

તેમના પિતા દ્વારા પ્રેરણા, કિરણ બેદી નવ વર્ષની ઉંમરે ટેનિસ રમવાનું શરૂ કર્યું. એક ટીનએજ ટેનિસ ખેલાડી તરીકે, તેણીએ તેના વાળને ટૂંકાવી દીધા હતા કારણ કે તેઓએ તેની રમત સાથે દખલ કરી હતી. [11] 1964 માં, તેણીએ દિલ્હી જિમખાના ખાતે રાષ્ટ્રીય જુનિયર લોન ટેનિસ ચેમ્પિયનશિપમાં ભાગ લઈ, અમૃતસરની બહાર તેની પ્રથમ ટુર્નામેન્ટ રમી હતી. તેણી પ્રારંભિક તબક્કામાં હારી ગઈ, પરંતુ 1 9 66 માં બે વર્ષ બાદ ટ્રોફી જીતી. [12] રાષ્ટ્રીય ચેમ્પિયન તરીકે, તે વિમ્બલ્ડન જુનિયર ચૅમ્પિયનશિપમાં પ્રવેશ મેળવવા માટે યોગ્ય હતી, પરંતુ ભારતીય વહીવટ દ્વારા તેને નામાંકન મળ્યું ન હતું

એક યુવાન સ્ત્રી તરીકે, કિરણ બેદીએ અમૃતસરમાં સર્વિસ ક્લબની હાજરી આપી હતી, જ્યાં સિનિયર સરકારી કર્મચારીઓ સાથેની ક્રિયાપ્રતિક્રિયાએ તેમને જાહેર સેવાની કારકિર્દી અપનાવવા પ્રેરણા આપી હતી. 16 જુલાઇ 1 9 72 ના રોજ, કિરણ બેદીએ મસૂરીના વહીવટીતંત્રના રાષ્ટ્રીય એકેડમીમાં તેણીની પોલીસ તાલીમ શરૂ કરી. તે 80 માણસોના બેચમાં એકમાત્ર મહિલા હતી, અને તે પ્રથમ મહિલા આઈ.પી.એસ. અધિકારી બન્યા હતા. 6 માસના ફાઉન્ડેશનના અભ્યાસક્રમ પછી, તેણીને રાજસ્થાનના માઉન્ટ આબુ ખાતે 9 મહિનાની તાલીમની તાલીમ અને 1 9 74 માં પંજાબ પોલીસની વધુ તાલીમ આપી હતી. ડ્રોના આધારે, તેને કેન્દ્રના પ્રદેશ કેડર (હવે એજીએમયુટી અથવા અરુણાચલ પ્રદેશ-ગોવા-મિઝોરમ-કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો કેડર).

કિરણ બેદીની પ્રથમ પોસ્ટ 1975 માં દિલ્હીના ચાણક્યપુરી પેટાવિભાગમાં હતી. તે જ વર્ષે, 1975 માં પ્રજાસત્તાક દિન પરેડ ખાતે દિલ્હી પોલીસના તમામ પુરુષોની ટુકડીની આગેવાની કરનાર તે પ્રથમ મહિલા બન્યા. [5] તેમની પુત્રી સુકુત્ર (પાછળથી સાઇના) નો જન્મ સપ્ટેમ્બર 1 9 75 માં થયો હતો

કિરણ બેદી અને તેમના સાથીદારો દ્વારા સ્થાપવામાં આવેલા નવજોયોટી દિલ્હી પોલીસ ફાઉન્ડેશનનું નામ બદલીને નવજોયોટી ઇન્ડિયા ફાઉન્ડેશન રાખવામાં આવ્યું હતું. તેની સ્થાપનાથી, ફાઉન્ડેશનને સ્થાનિક સમુદાયો તરફથી મજબૂત સમર્થન મળ્યું છે, સાથે સાથે કેટલાક ભારતીય અને વિદેશી સખાવતી ટ્રસ્ટો અને સરકારી સંસ્થાઓ. આગામી 25 વર્ષોમાં, તે આશરે 20,000 ડ્રગ અને આલ્કોહોલના વ્યસનીઓને નિવાસી સારવાર પ્રદાન કરે છે. તે પણ શેરી બાળકો અને ઝૂંપડપટ્ટીમાં બાળકોની શિક્ષણ જેવા ગુનો નિવારણ કાર્યક્રમો શરૂ કર્યો. તેણે સમાજના નબળા વિભાગો માટે 200 સિંગલ-શિક્ષક શાળાઓ, વ્યાવસાયિક તાલીમ કેન્દ્રો, આરોગ્ય સંભાળ સુવિધાઓ અને પરામર્શ કેન્દ્રોની સ્થાપના કરી હતી. 2010 માં, આઇજીએનએ સાથે સંકળાયેલ નવજોયોટી કોમ્યુનિટી કોલેજની સ્થાપના કરી. [33]

કિરણ બેદીએ 1994 માં ઇન્ડિયા વિઝન ફાઉન્ડેશન (આઈવીએફ) ની સ્થાપના કરી હતી. આઇ.વી.એફ. પોલીસ સુધારણા, જેલ સુધારણા, મહિલા સશક્તિકરણ અને ગ્રામ્ય અને સામુદાયિક વિકાસના ક્ષેત્રોમાં કામ કરે છે. [59] પોલીસ સુધારણા વિસ્તારમાં, કિરણ બેદીએ વધુ તાલીમ પર ભાર મૂક્યો હતો, જ્યારે તાલીમાર્થીઓની હઝિંગનો વિરોધ કર્યો હતો. તેમણે વારંવાર પરિવહનનો વિરોધ કર્યો હતો અને જણાવ્યું હતું કે આ ગરીબ કેડર મેનેજમેન્ટ તરફ દોરી જાય છે. તેમણે પોલીસ વહીવટીતંત્રના નવા સ્તરે સર્જન કરવાની દરખાસ્ત પણ કરી હતી, જે રાજકારણીઓ અને અમલદારોના રૅન્ક-એન્ડ-ફાઇલ અધિકારીઓની સુરક્ષા કરશે. મહિલા અધિકારો વિસ્તારમાં, તેણીએ સ્ત્રીઓ માટે યોગ્ય શૈક્ષણિક તકો અને મિલકતની માલિકી (સહ-માલિકી સહિત) ની તરફેણ કરી છે. તેમણે ગ્રામ્ય મહિલાઓની ઝડપી સશક્તિકરણ પર ભાર મૂક્યો છે. [15]

તે એક સામાજિક ટીકાકાર અને ટ્રેનર છે અને વારંવાર શિક્ષણ, ઘરેલું હિંસા અને અન્ય જેવા વિવિધ સામાજિક મુદ્દાઓ પર બોલે છે. 2008-11 દરમિયાન, કિરણ બેદીએ સ્ટાર પ્લસ પર રિયાલિટી ટીવી શો 'આપ કી કચેરી' નું આયોજન કર્યું હતું. આ અદાલતમાં દર્શાવ્યું છે કે, કિરણ બેદીએ સિમ્યુલેટેડ કોર્ટરૂમમાં રોજિંદા તકરારનો ઉકેલ લાવ્યો હતો. [60] 2008 માં, તેમણે લોકોની ફરિયાદોને સ્થાનિક પોલીસ દ્વારા સ્વીકારવામાં ન આવે તે માટે http://www.saferindia.com/kiranbedi/ ની વેબસાઇટ શરૂ કરી. [61] 2010 માં, તે ટેડક્સ દ્વારા વોશિંગ્ટનમાં સ્પીકર તરીકે આમંત્રિત કરવામાં આવી હતી.

અરવિંદ કેજરીવાલની આગેવાની હેઠળના એક જૂથ 2012 માં આમ આદમી પાર્ટી (એએપી) ની રચના કર્યા બાદ કિરણ બેદી આઇએસીમાંથી વિભાજીત થયા હતા. [75] દિલ્હીમાં અલ્પજીવી લઘુમતી સરકાર રચવા માટે 'આપ'એ કેજરીવાલ સાથે મુખ્યમંત્રી (મુખ્યમંત્રી) તરીકે કામ કર્યું હતું. 2014 ની ભારતીય સામાન્ય ચૂંટણી દરમિયાન, કિરણ બેદીએ ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) ના વડા પ્રધાનપદના ઉમેદવાર નરેન્દ્ર મોદીને જાહેરમાં ટેકો આપ્યો હતો. [76] કેજરીવાલ, બીજી બાજુ, મોદી સામે ચૂંટણી લડ્યો મોદી જીત્યાં અને ભારતના વડા પ્રધાન બન્યા પછી, કિરણ બેદીએ જણાવ્યું કે તેઓ દિલ્હીમાં ભાજપના મુખ્ય પ્રધાનપદ માટે તૈયાર છે, જો તેમને આવા ઓફર કરવામાં આવી છે. [77] મોદીની ચૂંટણીના આઠ મહિના પછી, તેઓ 2015 માં ભાજપમાં જોડાયા હતા. તેઓ 2015 ની દિલ્હી વિધાનસભાની ચૂંટણી માટે ભાજપના મુખ્યમંત્રી (મુખ્યમંત્રી) ઉમેદવાર હતા, જેમાં અરવિંદ કેજરીવાલ 'આપ'ના મુખ્ય પ્રધાનપદના ઉમેદવાર હતા. [78] તેમણે કૃષ્ણા નગર મતવિસ્તારમાંથી 2277 ના મતોથી 'આપ' ઉમેદવાર એસ.કે.બાગાને ચૂંટણીમાં હારી ગઇ હતી અને 'આપ' એક વર્ષ પછી સંપૂર્ણ બહુમતીથી સત્તામાં આવી હતી.

22 મી મે, 2016 ના રોજ, કિરણ બેદીને પૌડુચેરીના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા

પુરસ્કાર અને એવોર્ડ

2004: United Nations Medal

1994: Ramon Magsaysay Award

1979: President's Police Medal,

ડો. કિરણ બેદી એમના માનવીય તેમજ નિડર દ્રષ્ટિકોણના કારણે પોલિસ કાર્યપ્રણાલી તથા જેલ સુધારણા માટેના અતિ આધુનિક આયામો સર કરવામાં મહત્વનું યોગદાન કરી શક્યા છે. નિસ્વાર્થ કર્તવ્યપરાયણતા માટે એમને શૌર્ય પુરસ્કાર મળવા ઉપરાંત એમનાં અનેક કાર્યોને આખા જગતમાં માન્યતા મળી છે, જેના ફળસ્વરૂપે 1994મા એશિયા ખંડના નોબેલ પુરસ્કાર તરીકે ઓળખાતો રમન મેગસેસે પુરસ્કાર વડે એમને નવાજવામાં આવ્યા. એમને આંતરરાષ્ટ્રીયક્ષેત્રે જર્મન ફાઉન્ડેશનનો જોસેફ બ્યૂજ પુરસ્કાર, નોર્વેના સંગઠન ઇન્ટરનેશનલ ઓર્ગેનાઇઝેશન ઓફ ગુડ ટેમ્પલર્સ તરફથી ડ્રગ પ્રિવેન્શન એન્ડ કંટ્રોલ માટે આપવામાં આવતો એશિયા રિજ્યન એવોર્ડ, જૂન ૨૦૦૧માં પ્રાપ્ત અમેરિકી મોરીસન-ટોમ નિટકોક પુરસ્કાર તથા ઇટાલીનો ‘વુમન ઓફ ધ યર ૨૦૦૨’ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યા છે.

એમના દ્વારા બે સ્વંયસેવા કરતી સંસ્થાઓની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી, આ સંસ્થાઓ છે- ૧૯૮૮ના વર્ષમાં સ્થાપિત નવ જ્યોતિ તેમ જ ૧૯૯૪ના વર્ષમાં સ્થાપિત ઇંડિયા વિઝન ફાઉન્ડેશન. આ સંસ્થાઓ દરરોજ હજારો ગરીબ તેમ જ અસહાય બાળકો સુધી પંહોચી એમને પ્રાથમિક શિક્ષણ તથા સ્ત્રીઓને પ્રોઢ શિક્ષણ ઉપલબ્ધ કરાવે છે. ‘નવ જ્યોતિ સંસ્થા’ નશામુક્તિ માટેની સારવાર કરવા સાથે સાથે શહેરી વિસ્તારમાં આવેલી ઝુંપડપટ્ટીઓમાં, ગ્રામીણ ક્ષેત્રોમાં તેમ જ જેલની અંદર મહિલાઓને વ્યવસાયિક પ્રશિક્ષણ અને માર્ગદર્શન ઉપલબ્ધ કરાવે છે. ડો. કિરણ બેદીતથા એમની સંસ્થાઓને આજે આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે ઓળખ તેમ જ સ્વીકૃતી પ્રાપ્ત થઇ છે. માદક દ્રવ્યો વડે કરવામાં આવતા નશાને રોકવા માટે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા એનાયત કરાયેલ ‘સર્જ સાટિરોફ મેમોરિયલ એવોર્ડ’ એનું તાજેતરમાં મળેલું પ્રમાણ છે.

તેઓ એશિયાઇ ટેનિસ રમતના ચેમ્પિયન રહી ચૂક્યા છે. એમણે કાયદાશાસ્ત્રમાં સનદ મેળવ્યા પછી સાથે સાથે ‘ડ્રગ એબ્યુઝ એન્ડ ડોમેસ્ટિક વાયોલન્સ’ વિષય પર ડોક્ટરેટની ઉપાધિ પણ પ્રાપ્ત કરી. એમણે ‘ઇટ્સ ઓલ્વેઝ પોસિબલ’ તથા બે આત્મકથાઓ ‘આઇ ડેર’ તેમ જ ‘કાઇન્ડલી બેટન’ નામનાણ્ પુસ્તકો પણ લખ્યાં છે. આ ઉપરાંત વાસ્તવિક જીવન પર આધારીત વૃતાંતોનું સંકલન ‘વોટ વેન્ટ રોન્ગ’ નામથી કર્યું છે. આ પુસ્તકનું હિન્દી ભાષામાં રૂપાંતર ‘गलती किसकी’ નામથી સંકલિત કરવામાં આવેલ છે. આ સંકલનો, દૈનિક સમાચાર પત્ર ‘ધ ટાઇમ્સ ઓફ ઇંડિયા’ તેમ જ ‘નવભારત ટાઇમ્સ’માં ડો. કિરણ કિરણ બેદીના વ્યક્તિગત અનુભવો પર આધારિત પાક્ષિક કોલમો સાથે સબંધિત છે.

કિરણ બેદીએ અત્યાર સુધી નિભાવેલ વિવિધ હોદ્દાઓ.

• દિલ્હી ટ્રાફિક પોલિસ ચીફ
• નાર્કોટિક્સ કંટ્રોલ બ્યૂરો
• ડેપ્યુટી જનરલ ઓફ પોલિસ, મિઝોરમ
• ઇન્સપેક્ટર જનરલ ઓફ પ્રિઝન, તિહાર
• સ્પેશ્યલ સેક્રેટરી ટુ લેફ્ટેનન્ટ ગવર્નર, દિલ્હી
• ઇન્સપેક્ટર જનરલ ઓફ પોલિસ, ચંદીગઢ
• જોઇન્ટ કમિશનર ઓફ પોલિસ ટ્રેનીંગ
• સ્પેશ્યલ કમિશનર ઓફ પોલિસ ઇન્ટેલિજન્સ
• યુ. એન. સિવિલિયન પોલિસ એડવાઇઝર
• મહાનિર્દેશક, હોમ ગાર્ડ અને નાગરિક સુરક્ષા
• મહાનિર્દેશક, પોલિસ અનુસંધાન તથા વિકાસ બ્યૂરો

World Food Safety Day

 World Food Safety Day (વિશ્વ ખાદ્ય સુરક્ષા દિવસ)

7 June

વિશ્વ ખાદ્ય સુરક્ષા દિવસ ( World Food Safety Day) દર વર્ષે 7 જૂને ઉજવવામાં આવે છે. વિશ્વ ખાદ્ય સુરક્ષા દિવસ ઉજવવાનો ઉદ્દેશ્ય ખોરાકથી થતા જોખમોને રોકવા, શોધવા અને તેનું સંચાલન કરવામાં મદદ કરવા અને ખાદ્ય સુરક્ષા, માનવ સ્વાસ્થ્ય, આર્થિક સુખાકારી, કૃષિ, બજાર ઍક્સેસ, પ્રવાસન અને ટકાઉ વિકાસમાં યોગદાન આપવા તરફ ધ્યાન દોરવાનો છે.  દરેક વ્યક્તિને સુરક્ષિત અને પૌષ્ટિક ભોજન પૂરતા પ્રમાણમાં મળી શકે તેવો હેતુ પણ આ દિવસની ઉજવણીમાં સમાયેલો છે.

 આ દિવસ ઉજવવાનું કારણ એ છે કે તે લોકોને ખાદ્ય સુરક્ષા વિશે જાગૃત કરવું, જેઓ બગડેલા ખોરાકના સેવનથી ગંભીર રોગોનો ભોગ બને છે. તે જ સમયે, એ સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે દરેકને પર્યાપ્ત માત્રામાં સુરક્ષિત અને પૌષ્ટિક ખોરાક મળી રહે.

આ દિવસ લોકોમાં ખોરાક સુરક્ષાની જાગૃતિ લાવવા ઉજવાય છે.

ડિસેમ્બર 2018 માં, યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલીએ વિશ્વ ખાદ્ય સુરક્ષા દિવસની ઉજવણીની જાહેરાત કરી અને ત્યારબાદ 2019થી દર વર્ષે 7 જૂનના રોજ આ દિવસનું આયોજન કરવામાં આવે છે. પ્રથમવાર વિશ્વ ખાદ્ય સુરક્ષા દિવસની ઉજવણી 2019ના રોજ Food safety, everyone's business” થીમ આધારિત કરવામાં આવી હતી.

 ફૂડ એન્ડ એગ્રિકલ્ચર ઓર્ગેનાઇઝેશનના સહયોગથી આ દિવસની ઉજવણી પૂરા વિશ્વમાં કરવામાં આવે છે. આ ખોરાકજન્ય રોગોના સંબંધમાં વિશ્વ પરના ભારને ઓળખવા માટે હતું. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન અને ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ઓર્ગેનાઈઝેશન આ ક્ષેત્ર સાથે સંબંધિત અન્ય સંસ્થાઓ સાથે મળીને કામ કરે છે. વર્લ્ડ હેલ્થ એસેમ્બલીએ વિશ્વમાં ખોરાકથી થતા રોગોના ભારણને ઘટાડવા માટે ખાદ્ય સુરક્ષા તરફના પ્રયત્નોને મજબૂત બનાવવાનો નિર્ણય લીધો છે.

વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન અનુસાર, દર વર્ષે 10માંથી એક વ્યક્તિ દૂષિત ખોરાક અથવા બેક્ટેરિયા ધરાવતા ખોરાકથી બીમાર પડે છે. વૈશ્વિક વસ્તી મુજબ આ આંકડો 60 કરોડે પહોંચી શકે છે. વિશ્વના વિકસિત અને વિકાસશીલ દેશોમાં દર વર્ષે ખોરાક અને પાણીજન્ય રોગોથી લગભગ ત્રણ મિલિયન લોકો મોતને ભેટે છે. ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા સુરક્ષિત ખોરાક પૂરો પાડવા માટે પ્રથમ રાજ્ય ખાદ્ય સુરક્ષા સૂચકાંક વિકસાવવામાં આવ્યો છે. આ હેતુ માટે દર વર્ષે વિશ્વ ખાદ્ય સુરક્ષા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.

અસુરક્ષિત ખોરાક રોગ અને કુપોષણનું દુષ્ટ ચક્ર બનાવે છે, ખાસ કરીને શિશુઓ, નાના બાળકો, વૃદ્ધો અને બીમાર લોકોને અસર કરે છે.

ભોજન આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ જરૂરી છે. ઝડપથી વધતી ફૂડ ચેન અને બિઝનેસ સ્પર્ધા વચ્ચે ધોરણો અને નિયમોને સુરક્ષિ રાખવા વધારે મહત્ત્વપૂર્ણ છે. વિશ્વ ખાદ્ય સુરક્ષા દિવસનો તર્ક સુરકક્ષિત અને પૌષ્ટિક ભોજનનો ઉપયોગ કરીને જીવનને સ્વસ્થ બનાવી રાખવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે.

ખેતરોથી લઈને ફેક્ટરીઓ અને પછી ગ્રાહકોના ટેબલ સુધી, ખાદ્ય ઉત્પાદનો પુરવઠાની સાંકળમાંથી પસાર થતાં વિવિધ આરોગ્ય જોખમોનો સામનો કરે છે.

આ જોખમોને રોકવા અને ગ્રાહકોને નુકસાન ન થાય તેની ખાતરી કરવા માટે, ખાદ્ય ઉત્પાદન જીવન ચક્રના દરેક તબક્કે સલામત ફૂડ પ્રોસેસિંગ માપદંડ લાગુ કરવો જરૂરી છે.

ફૂડ પ્રોડક્ટ્સ વિશ્વમાં સૌથી વધુ વેપાર થતી વસ્તુઓમાંની એક છે. જેમ જેમ દર વર્ષે બજારો વધુ અને વધુ વૈશ્વિક બને છે અને વિશ્વની વસ્તી વધતી રહે છે, વૈશ્વિક ખાદ્ય પુરવઠાની સાંકળ માત્ર સ્કેલ અને જટિલતામાં વધારો કરવાનું ચાલુ રાખશે.

ફૂડ પોઈઝનિંગ ત્યારે થાય છે જ્યારે ખોરાક બેક્ટેરિયા, વાયરસ અને અન્ય સૂક્ષ્મજીવાણુઓથી દૂષિત થાય છે, જેઓ દૂષિત ખોરાક લે છે તે બીમાર બને છે. સામાન્ય રીતે, ફૂડ પોઈઝનિંગને ઘરે જ નિયંત્રિત કરી શકાય છે, પરંતુ કેટલીકવાર તે ગંભીર હોઈ શકે છે અને તાત્કાલિક તબીબી સારવારની જરૂર પડે છે. તેથી, તેના ગ્રાહકોએ ફૂડ પોઈઝનિંગ સામે સાવચેત રહેવું જોઈએ.

ભારતમાં ખાદ્ય સુરક્ષા

રાજ્યો દ્વારા સુરક્ષિત ખાદ્ય ઉપલબ્ધ કરાવવાના પ્રયત્નોના સંદર્ભમાં ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ઑથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા (FSSAI)એ રાજ્ય ખાદ્ય સુરક્ષા ઇન્ડેક્ષ (SFSI) વિકસિત કરવામાં આવ્યું છે. એફએસએસએઆઇ (FSSAI)એ ખાદ્ય કંપનીઓ અને વ્યક્તિઓના યોગદાનને ઓળખ આપવા માટે ‘ઇટ રાઇટ એવોર્ડ’ની શરૂઆત કરવામાં આવી, જેના મારફતે નાગરિકોને સુરક્ષિત અને સ્વાસ્થ્ય ખાદ્ય વિકલ્પ પસંદ કરવા માટે સશક્ત બનાવી શકાય છે.

ખાદ્ય સુરક્ષા પર સંયુક્ત રાષ્ટ્રના દિશાનિર્દેશ

• સરકારે તમામ લોકો માટે સુરક્ષિત અને પૌષ્ટિક ભોજન સુનિશ્ચિત કરવું જોઇએ.
• કૃષિ અને ખાદ્ય ઉત્પાદનમાં સારી પ્રથાઓ અને ચલણ અપનાવવું જોઇએ.
• વેપારી ખાતરી કરે કે ખાદ્ય પદાર્થ સુરક્ષિત અને ગુણવત્તાસભર હોય.
• લોકોને સુરક્ષિત, સ્વસ્થ અને પૌષ્ટિક ભોજન પ્રાપ્ત કરવાનો અધિકાર છે.
• આ વિશે સામાન્ય ગ્રાહકોને પણ યોગ્ય માહિતી આપવી જોઇએ.

માત્ર શરીરના કદને ઊર્જાના (કેલરી)ના નીચા પ્રમાણ તરીકે સ્વીકારતા આરોગ્યને ત્રણ રીતે અસર કરે છે:

• પુખ્તવયે શરીર માટે મહત્વના અંગો સમય કરતાં વહેલાં કામ કરવાનું બંધ કરી દે છે. ઉદાહરણ તરીકે એક વ્યક્તિ 50 વર્ષની વયે હૃદય બંધ પડવાથી મૃત્યુ પામી શકે છે, કારણ કે શરૂઆતના વિકાસ દરમિયાન તેના હૃદયમાં ઘડતરની ખામી રહી ગઈ હતી.
• વિકાસના અટકાવનો ભોગ નહીં બનનારા લોકોની સરખામણીમાં વિકાસના અટકાવનો ભોગ બનનારી વ્યક્તિ અતિ વધુ પ્રમાણમાં રોગ અને બિમારીનો ભોગ બને છે.
• બાળપણના શરૂઆતના સમયમાં પોષણનો ગંભીર અભાવ ઘણીવખત બાળકોને બૌદ્ધિક વિકાસમાં ખામી સુધી દોરી જાય છે.

 વર્ષ 2022 ના વર્લ્ડ ફૂડ સેફ્ટી ડેની થીમ 'સેફર ફૂડ, બેટર હેલ્થ'(Safer Food Better Health) છે જેનો અર્થ છે સુરક્ષિત ખોરાક, બહેતર સ્વાસ્થ્ય.

 વર્ષ 2021ની  વિશ્વ ખાદ્ય સુરક્ષા દિવસ માટે થીમ નક્કી કરવામાં આવી છે. 2021 વર્ષની થીમ તંદુરસ્ત આવતીકાલ માટે આજનું સુરક્ષિત ભોજન ('Safe food today for a healthy tomorrow') છે. આ  થીમ સુરક્ષિત ભોજનના ઉત્પાદન અને ઉપભોગ ઉપર કેન્દ્રિત છે. ભોજન સુરક્ષિત રહે તો વ્યક્તિ, ગ્રહ અને અર્થવ્યવસ્થાને તાત્કાલિક અને લાંબા સમય માટે ફાયદો થાય છે. 

વર્ષ 2020 થીમ  “Food safety, everyone's business”

વર્ષ 2019 થીમ  “Food safety, everyone's business”

food safety વિશે વધુ માહીતી માટે અહી ક્લિક કરો

દિવાળીબેન ભીલ

 દિવાળીબેન ભીલ

ગુજરાતી લોકગીત ગાયિકા

જન્મતારીખ: 2 જૂન 1943

જન્મસ્થળ: દલખાણીયા, ધારી, અમરેલી

પિતાનું નામ: પુંજાભાઇ લાઠીયા

માતાનું નામ: મોંઘીબેન

અવશાન:  19 મે 2016 (જુનાગઢ)

ગાયકીની દુનિયામાં નામ કમાવા કે ટકી રહેવા માટે ગાયકો રિયાઝથી લઈને નિતનવું શીખતાં રહેતાં હોય છે. આમ છતાં ધાર્યું નિશાન પાર પડશે જ એની કોઈ ગેરંટી હોતી નથી. 

સાભાર: દિવ્ય ભાસ્કર

દિવાળીબેન ભીલ એ ગુજરાતની કોયલ તરીકે જાણીતા લોકગાયિકા અને પાર્શ્વગાયિકા હતા. તેમણે લોકગીતો, ભજન, લગ્ન ગીતો અને ફિલ્મી ગીતો ગાયા છે.

દિવાળીબેન ભીલ જન્મ અમરેલી જિલ્લાના ધારી તાલુકાના દલખાણીયા ગામમાં થયો હતો.

 તેમની મૂળ અટક લાઠીયા હતી. 

માતાથી પ્રેરિત થઈને તેમણે નાની ઉંમરે જ પરંપરાગત ગરબા ગીતો ગાવાનું શરૂ કર્યું હતું. 

નવ વરસની ઉંમરે પિતાને જુનાગઢ રેલ્વેમાં નોકરી મળવાથી એમની સાથે જુનાગઢ આવ્યા. 

નવ વર્ષની ઉંમરે રાજકોટમાં તેમના લગ્ન થયા હતા, પરંતુ મતભેદોને કારણે એમનું લગ્ન-જીવન ફક્ત બે દિવસ ટક્યું હતું. તેમણે ફરી ક્યારેય લગ્ન કર્યા નહિ. 

વીસ વર્ષની આસપાસ તેમને એક હોસ્પિટલમાં નોકરી મળી અને દસ વર્ષ સુધી ત્યાં કામ કર્યું. બાદમાં તેમણે જૂનાગઢ પબ્લિક હોસ્પિટલના નર્સિંગ ક્વાટર્સમાં ઘરેલુ સહાયક (રસોઈ બનાવનાર) તરીકે કામ કર્યું હતું

દિવાળીબેનનો તીણો અવાજ અને ઘેરો લહેકો તળપદી ગીતોને માધુર્ય બક્ષે તેવો હતો. આથી તેઓ નવરાત્રીનાં તહેવારમાં વણઝારી ચોકની ગરબીમાં ગરબા ગવડાવતાં. બાળપણથી જ લોકગીતો, ભજનો ગાવાનો શોખ હતો. તેમજ તેમનો કંઠ મધુર હતો. આથી વણઝારી ચોકની ગરબી લોકોમાં ખુબ પ્રિય બની ગઇ હતી.

નવરાત્રીનાં સમયે આકાશવાણીનાં ઉચ્ચ અધિકારીઓ અને ગાયક સ્વ.હેમુ ગઢવી નવરાત્રીનું રેકોર્ડિંગ કરવા જૂનાગઢ આવ્યા હતાં. ત્યારે સૌપ્રથમ વાર આ લોકોએ દિવાળીબેનને સાંભળ્યા હતા

૧૯૬૪માં ગુજરાતી લોકગાયક હેમુ ગઢવીએ તેમની પ્રતિભાને પારખી આકાશવાણી રાજકોટ ખાતે તેમનું પહેલું રેકોર્ડિંગ ગોઠવ્યું હતું. એ માટે એમને પાંચ રૂપિયાનું મહેનતાણું આપવામાં આવ્યું હતું. 

સામાજિક કાર્યકર રતુભાઈ અદાણી તેમને દિલ્હી લઈ ગયા હતા, જ્યાં તેમણે લોકસંગીત મહોત્સવમાં પ્રથમ ઇનામ જીત્યું હતું. 

સંગીતકાર કલ્યાણજીએ મુંબઈમાં લાઇવ સંગીત કાર્યક્રમ દરમિયાન તેમને સાંભળ્યા અને તેમને ગુજરાતી ફિલ્મોમાં પાર્શ્વગાયિકા તરીકે ગાવાનું આમંત્રણ આપ્યું હતું. 

જેસલ તોરલ (૧૯૭૧) તેમની પ્રથમ ફિલ્મ હતી અને આ ફિલ્મનું ગીત "પાપ તારૂં પ્રકાશ જાડેજા…" ખૂબ લોકપ્રિય બન્યું હતું. 

તેમણે લોકગીતોના કાર્યક્રમો  ભારત  સિવાય અમેરિકા, ન્યુઝીલેન્ડ, લંડન, આફ્રીકા જેવા 15 જેટલા દેશોમાં કર્યા હતા. 

સ્ટેજ કાર્યક્રમોમાં તેમણે પ્રાણલાલ વ્યાસ સાથે સૌથી વધુ ગીતો ગાયાં.

દિવાળીબેનની મુળ અટક લાઠીયા. પરંતુ એમને સહુ ભીલ તરીકે જ ઓળખે. તેઓ કાર્યક્રમ આપે ત્યારે સાડલો માથે ઓઢ્યા વગર ક્યારેય ઉઘાડા માથે બેસીને કાર્યક્રમ આપતા નથી. તેમનો પહેરવેશ હંમેશાં પારંપરિક જ હોય છે.

દિવાળીબેને સંગીતમાં કોઈ ઔપચારિક શિક્ષણ મેળવ્યું ન હતું. તેમણે મોટી સંખ્યામાં લોકગીતો, ગરબા, ભજન, લગ્ન ગીતો અને ગુજરાતી ફિલ્મના ગીતો ગાયા હતા અને તેની ઓડિયો કેસેટ પણ બહાર પાડી હતી.

 2001માં બહાર પડેલ સંગીત આલ્બમ "મનના મંજીરા" દ્વારા તેમને લોકપ્રિયતા મળી હતી. 

"મારે ટોડલે બેઠો મોર", 

"સોના વાટકડી રે કેસર ઘોળ્યા વાલમિયા", 

"વાગે છે રે વાગે છે, વૃંદાવન મોરલી વાગે છે", 

"રામના બાણ વાગ્યા; હરિના બાણ વાગ્યા રે", 

"હાલોને કાઠિયાવડી રે",

 "કોકિલકંઠી", 

"હું તો કાગળિયાં લખી લખી થાકી", 

"વરસે વરસે અષાઢી કેરે મેઘ" 

 ગુજરાતી ફિલ્મ, હાલો ગામડે જઈયેનું "ચેલૈયા કુંવર ખમ્મા ખમ્મા રે" આલ્બમના અન્ય કેટલાક નોંધપાત્ર ગીતો હતા.

તેમણે હેમુ ગઢવી, લાખાભાઈ ગઢવી, ઇસ્માઇલ વાલેરા, વેલજીભાઈ ગજ્જર, કરસન સાગઠિયા, પ્રફુલ્લ દવે, ભીખુદાન ગઢવી, ઉષા મંગેશકર, દમયંતિ બરડાઈ, મુરલી મેઘાણી અને આનંદકુમાર જેવા અનેક સંગીતકારો અને ગાયકો સાથે કામ કર્યું હતું.

સન્માન અને એવોર્ડ

1990માં તેમને ભારત સરકાર દ્વારા પદ્મશ્રી પુરસ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા

લંડનની ગુજરાતી સોસાયટીએ તેમની મુલાકાત દરમિયાન તેમનું સન્માન કર્યું હતું.

2015માં સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટી દ્વારા હેમુ ગઢવી એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.

ગુજરાત સરકારે તેમને ગુજરાત ગૌરવ પુરસ્કાર એનાયત કર્યો હતો.

19 મે 2016ના રોજ લાંબી બિમારીને કારણે તેમનું મૃત્યુ થયું હતું.

અભણ હોવા છતાં આજે પણ તેમને 700થી વધુ ગીતો કંઠસ્થ છે. દિવાળીબેન ભીલ આજે લોકોને એ શીખવી જાય છે કે, જીવનમાં ભણતર કેટલું છે તે જરૂરી નથી. જીવનમાં સંઘર્ષ કર્યા વિના કોઇ સફળતા મળતી નથી.

વિવિધ ફિલ્મોમાં તેમણે ગીતો ગાયા છે.

જેસલ તોરલ (1971)

હોથલ પદમણી (1974)

ભાદર તારા વહેતા પાણી (1976)

ગંગાસતી (1979)

મણિયારો (1980)

રા નવઘન 1976

સતી સાવિત્રી

લંકાની લાડી ઘોઘાનો વર (1978)

માંડવડા રોપાવો મનરાજ

મચ્છુ તારા વહેતા પાણી

ગોરલ ગરાસણી (1982)

સોનબા ને રૂપબા

અષાઢી બીજ

સંપૂર્ણ રામાયણ

વીર એભલ વાલો

ભગત પીપાજી

પીઠીનો રંગ

મૈયારમા મનડુ નથી લગતુ

શામળશાનો વિવાહ

વાત વચન અને વેર

માલી મેથાન

વિરાંગના નાથીબાઈ

દિયર વાતુ

સોનબાઈની ચુંદડી

સંત તુલસીદાસ

લાકો લોયન

ભાવનગર સ્થાપના દિવસ

 ભાવનગર સ્થાપના દિવસ

અખાત્રીજ

ઇ.સ. 1723માં અખાત્રીજના પવિત્ર દિવસે સિહોરના દરબાર સાહેબ ભાવસિંહજી ગોહિલે  વડવા નજીક નવી રાજધાની ભાવનગરની સ્થાપના કરી હતી.

મહારાજા ભાવસિંહજી પ્રથમ

આજે ભાવનગર શહેરને 300 વર્ષ પૂરા થયા છે ત્યારે ગોહિલવંશનાં પ્રજાવત્સલ રાજવીઓને વંદન. ભાવનગરના રાજવી 1800 પાદરના ધણી કહેવાતા હતા. અખાત્રીજના પર્વે ભાવનગરની સ્થાપનાને 300 વર્ષ પૂર્ણ થઇને 301માં વર્ષમાં પ્રવેશ કરશે.

એક સમયે કહેવાતું કે ભાવનગરમાં ‘સોનાનો સૂરજ ઊગે છે’ . સૂર્યવંશી ગોહિલોની રાજધાની સિહોરથી ખસેડીને ભાવનગર ખાતે ફેરવી હતી. કારણ કે. ભાવનગર પર બહારના આક્રમણખોરો દ્વારા હુમલાઓ વધી રહ્યાં હતા ત્યારે એક વધુ સુરક્ષિત રાજધાનીની જરૂર જણાતા વૈશાખ સુદ ત્રીજ (અક્ષય તૃતીયા) વિક્રમ સંવત 1779 (7 મે, ઈ.સ.1723)ના રોજ મૂળ જુના વડવા ગામના નાકે ભાવસિંહજી પ્રથમ દ્વારા ભાવનગર શહેરનો શિલાન્યાસ થયો હતો. 

ભાવેણાની સ્થાપના થતાં વિશાળ સમુદ્રની જેમ જાણે કે રાજ્યનો વિસ્તાર, વસતિ અને વિકાસના ક્ષેત્રે પણ વૃદ્ધિ થઈ.સિહોરમાં કેન્દ્રિત એક નાનું દેશી રજવાડું પોતાના રાજ્યનો વિસ્તાર કરીને સૌરાષ્ટ્રનાં કુલ 222 રજવાડાઓમાં ત્રીજા નંબરનું મહત્ત્વનું દેશી રાજ્ય બન્યું હતું.

ગંગાજળીયા તળાવ, ગૌરીશંકર તળાવ, વિકટોરીયા પાર્ક, તખ્તેશ્વર મહાદેવ, જશોનાથ, ગંગાદેરી, ક્રેસન્ટ સર્કલ, ભાવવિલાસ પેલેસ, નિલમબાગ પેલેસ, નંદકુવરબા શાળા, લાલ દવાખાનું (સર તખ્તસિંહજી હોસ્પિટલ ),  બાર્ટન લાઈબ્રેરી,આલ્ફ્રેડ હાઈસ્કૂલ સહિતના સ્થળો આપણા ભાવનગરની શાન છે.

ભાવનગર ખંભાતના અખાતની પશ્ચિમે આવેલ છે. જેને અમદાવાદ, બોટાદ અને અમરેલી જિલ્લની સરહદ સ્પર્શ કરે છે. ભાવનગરમાં હાલમાં કુલ 10 તાલુકાઓ આવેલા છે  જેમા શિહોર, ઉમરાળા, ગારીયાધાર, વલ્લભીપુર, ઘોઘા, ભાવનગર, તળાજા, મહુવા, પાલિતાણા અને જેસરનો સમાવેશ થાય છે.

ભાવનગરના દક્ષિણ દિશમા અરબી સમુદ્ર આવેલ છે. ભાવનગર 152 કિમીનો દરિયા કિનારો ધરાવે છે જેના કાંઠે કોળિયાક, ઝાંઝમેર, ગોપનાથ, અલંગ, પીરમબેટ, ચુડા જેવા ફરવાલાયક સ્થળો આવેલ છે. સાથે સાથે ઘોઘા ખાતે ઘોઘા-દહેજ અને ઘોઘા-હજિરા ફેરી માટેનું ટર્મિનલ આવેલ છે. અલંગ એ જહાજ ભાંગવા માટેનું સૌથી મોટુ સ્થળ આવેલ છે જ્યા વિદેશથી જહાજો અને શીપ ભંગાળ માટે આવે છે.

ભાવનગરમાં આવેલ અગત્યના સ્થળો

ગંગાજળિયા તળાવ

ગંગાદેરી

નીલમબાગ પેલેસ

ગૌરીશંકર તળાવ (બોર તળાવ)

અક્ષરવાડી

વિક્ટોરિયા પાર્ક

લોકગેટ..
ભાવનગરના નવા બંદરના વિકાસને વધારવા તેમાં કાંપને લીધે પુરાણ ન થાય તે માટે એશિયામાં સર્વ પ્રથમ લોકગેટ બાંધવાનો કલ્પના કરેલી અને તે માટે આયોજન કરાયા બાદ 1961માં લોકગેટ કાર્યરત થઇ ગયો હતો.

ગંગાદેરી...
ભાવનગરમાં નમૂનેદાર સ્થાપત્યોમાં  ગંગાદેરીની છે. સફેદ આરસમાંથી આગ્રાના તાજમહેલની પ્રતિકૃતિ સમી 'ગંગાદેરી’ આવેલ છે.

ટાઉનહોલ...
કૃષ્ણુકમારસિંહજીના લગ્ન જ્યાં થયેલા તે ટાઉનહોલ છે.. ઇટાલિયન માર્બલના બેશકિંમતી ઝુમ્મર અને અન્ય ડેકોરેશનની કલાત્મક ચીજો હતી . મહારાજા એ આ હોલ લગ્ન બાદ પ્રજાને અર્પણ કર્યો હતો.

ભાવનગર-તળાજા ટ્રેન...
સમગ્ર કાઠિયાવાડ પ્રાંતમાં સૌ પ્રથમ રેલવેનો ભાવનગર રાજ્યે, 18 ડિસેમ્બર 1880નાં રોજ પ્રારંભ કર્યો હતો અને બાદમાં ભાવનગર રાજ્યમાં આંતરિક રેલવે જોડાણ કરાયુ઼ હતુતેમાં છેક 1980ના દશકા સુધી ભાવનગરથી તળાજાની રેલવે લાઇન હતી તે સુવિધા હવે ઉપલબ્ધ નથી.

સંસ્કૃત પાઠશાળા...
સંસ્કૃત પાઠશાળાઓ કાર્યરત હતી પણ આજની તારીખે હવે એકાદ બે પાઠશાળા માંડ રહી છે. ભાવનગર રાજ્યએ તો તેના મહાલ(તાલુકા) કક્ષાએ પણ સંસ્કૃત પાઠશાળાઓ ઉભી કરી સંસ્કૃતનું શિક્ષણ આપવાનો આરંભ કર્યો હતો પણ એ વિરાસત જળવાઇ નથી.

સુએઝ પ્લાન્ટ...
ભાવનગર શહેરમાં સુએઝ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ રાજવી કાળમાં જર્મનીમાંથી એન્જીનીયરને બોલાવીને કાર્યરત કરાયો હતો. જે ગટરના પ્રદુષિત પાણીને શુદ્ધ કરતો હતો. ભાવનગરમાં આઝાદી પહેલા આ પ્રકારનો પ્લાન્ટ સૌ પ્રથમ સ્થપાયો હતો પરંતુ બાદમાં તંત્રની આળસને કારણે અને બેદરકારીથી બંધ પડી ગયો હતો.

જુદા જુદા વિસ્તારમાં અખાડા...
બાળકો અને તરૂણોમાં સ્વાસ્થ્ય સંબંધે જાગૃતિ વધે તેમજ વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ કરી શકાય તે માટે મહારાજાએ એક સમયે ભાવનગર શહેરમાં 22થી વધુ અખાડા કાર્યરત હતા તેમાં આજની તારીખે હવે માંડ ત્રણથી ચાર અખાડા કાર્યરત છે. અખાડાની પ્રવૃત્તિ માટે ભાવનગર નમૂનેદાર ગણાતું પણ હવે અખાડા નામશેષ થઇ ગયા છે.

દરબાર બેન્ક...
રાજવી પરિવારે 1 એપ્રિલ,1902ના રોજ બેન્ક શરૂ કરી તેનું પછી નામ ભાવનગર દરબાર સેવિંગ્ઝ બેન્ક રખાયું હત જેથી ભાવનગરમાં ઉદ્યોગ, વીજળી, બંદર વિગેરેની સુવિધા વધીહતી. બાદમાં આ બેન્કનું નામ સ્ટેટ બેન્ક ઓફ સૌરાષ્ટ્ર રખાયુ઼ પણ 2008માં આ સમગ્ર બેન્કને એસબીઆઇમાં મર્જ કરી દેવાતા ભાવનગરને નુકશાન વેઠવું પડ્યું

ભાવનગરના સર્વાંગી વિકાસમાં બદલાવ લાવશે આ છ પ્રોજેક્ટ

ભાવનગર-અમદાવાદ શોર્ટ રૂટ
ભાવનગર - અમદાવાદ શોર્ટ રૂટનું સંપૂર્ણ કાર્ય હવે પૂર્ણ થવામાં છે અને આ રોડ સુવિધાજનક થવાથી ભાવનગરથી અમદાવાદ સુધી અઢીથી 3 કલાકમાં પહોંચી જવાશે. ભાવનગરથી સુરત અને વડોદરા જવા માટે પણ સુવિધા વધી છે.

સીએનજી ટર્મિનલ...
1900 કરોડના રોકાણ સાથે વિશ્વનું પ્રથમ સી.એન.જી.પોર્ટ ટમિર્નલની ભાવનગરમા થવાની છે અને આ ટર્મિનલની સી.એન.જી.ની ક્ષમતા વાર્ષિક 1.5 મિલિયન મેટ્રિક ટનની હશે. પોર્ટ બેઝિન માટેની ચેનલ, ડ્રેજીંગ વિગેરે સુવિધા હશે.

સાયન્સ મ્યુઝિયમ...
ભાવનગર શહેરમાં નારી ગામ પાસે 20 એકર વિશાળ જમીનમાં રૂપિયા 81 કરોડના ખર્ચે વિજ્ઞાન મ્યુઝિયમ સાકાર થશે. વિજ્ઞાન મ્યુઝિયમમાં 20 એકર જમીનમાં આશરે એક લાખ સ્ક્વેર ફીટનું બાંધકામ થશે.

વ્હિકલ સ્ક્રેપ યાર્ડ...
ભાવનગરના અલંગ નજીક વ્હિકલ સ્ક્રેપ યાર્ડ નિર્માણ પામશે. ફરનેસ જેવી સ્ક્રેપનો ઉપયોગ કરનાર ઇન્ડસ્ટ્રી પણ અલંગ નજીકમાં છે. આ ઉદ્યોગથી જિલ્લાના હજારો લોકોને પ્રત્યક્ષ અથવા પરોક્ષ રીતે રોજીરોટી મળશે.

ખંભાતના અખાતનો પૂલ...
ભાવનગરથી ખંભાત સુધી અખાતમાં પૂલ બંધાતા અંતરમાં 100થી 150 કિલોમીટર જેવો ઘટાડો થશે. મીઠા પાણીની પાઇપલાઇન આ રોડની સમાંતર બનાવી શકાશે. ગેસ અને વીજ લાઇન સમાંતર રાખી શકાશે. તળ સુધરશે.

ચિત્રા મંદિર...
શહેરના ચિત્રામાં સૌરાષ્ટ્રનું સૌથી વિશાળ સ્વામીનારાયણ મંદિર આકાર લઇ રહ્યું છે. 300 ફૂટ લંબાઇ, 250 ફૂટ પહોળાઇ અને 108 ફૂટ ઉંચા આ મંદિરમાં 6 લાખ ઘનફૂટ પથ્થર વપરાશે. 1000 વિદ્યાર્થીઓ વિનામૂલ્યે રહી શકશે.

મહાદેવી વર્મા

 મહાદેવી વર્મા

(આધુનિક યુગના મીરા, હિન્દી ભાષાના સારા કવિયિત્રી)

જન્મતારીખ: 26 માર્ચ 1907

જન્મસ્થળ: ઉત્તર પ્રદેશ

પિતાનું નામ: ગોવિંદપ્રસાદ વર્મા

માતાનું નામ: હેમરાની દેવી

અવશાન: 11 સપ્ટેમ્બર 1987

મહાદેવી વર્મા  હિંદીની સર્વાધિક પ્રતિભાવાન કવયિત્રીઓમાંથી છે. તેઓ હિન્દી સાહિત્યમાં છાયાવાદી યુગના ચાર પ્રમુખ સ્થંભોમાંના એક મનાય છે. 

સુમિત્રાનંદન પંત, જયશંકર પ્રસાદ, સૂર્યકાંત ત્રિપાઠી અને મહાદેવી વર્મા હિન્દી સાહિત્યના છાયાવાદી યુગના ચાર મુખ્ય સ્તંભ ગણાય છે. 

આધુનિક હિન્દીની સૌથી સશક્ત કવયિત્રીઓમાંના એક હોવાને કારણે એ આધુનિક મીરાના નામથી પણ ઓળખાય છે. કવિ નિરાલાએ એમને “હિન્દીના વિશાલ મંદિરની સરસ્વતિ" પણ કહ્યું છે.

એમણે ખડી બોલી હિન્દીની કવિતામાં એ કોમળ શબ્દાવલિનો વિકાસ કર્યો જે આજ સુધી ફક્ત વ્રજભાષામાં જ સંભવ મનાય છે. એ માટે એમણે પોતાના સમયને અનુકૂળ સંસ્કૃત અને બંગાળીના કોમળ શબ્દ ચૂંટી હિન્દીના પહેરણ પહેરાવ્યા. સંગીતની જાણકાર હોવાને કારણે એમના ગીતોના નાદ-સૌંદર્ય અને પૈની ઉક્તિઓની વ્યંજના શૈલી અન્યત્ર દુર્લભ છે. એમણે અધ્યાપનથી પોતાના કાર્યજીવનની શરૂઆત કરી અને અંતિમ સમય સુધી એ પ્રયાગ મહિલા વિદ્યાપીઠની પ્રધાનાચાર્ય બની રહી. એમનો બાળ-વિવાહ થયો પરંતુ એમણે અવિવાહિતની જેમ જીવન વિતાવ્યું. પ્રતિભાવંત કવિયત્રી અને ગદ્ય લેખિકા મહાદેવી વર્મા સાહિત્ય અને સંગીતમાં નિપુણ હોવાની સાથે સાથે કુશળ ચિત્રકાર અને સૃજનાત્મક અનુવાદક પણ હતા.

પોતાના જીવનની શરૂઆત  અધ્યાપનથી  કરી  અંત સુધી  પ્રયાગ મહિલા વિદ્યાપીઠના  પ્રધાનાચાર્ય બની રહ્યા. બાળવિવાહ થયેલા પરંતુ  અવિવાહિત જીવન જીવ્યા. તેઓ ગદ્યમાં પણ લખતા. વળી સંગીત અને ચિત્રમાં પણ કુશળ હતા. તેમણે નૌહાર, રશ્મિ, નીરજા, સાંધ્ય ગીત, દીપશીખા, યામા, સપ્તપૂર્ણા, અતીત કે  ચલચિત્ર ઝડપી સ્મૃતિ કી રેખાયે, સ્મારિકા, દ્રષ્ટિબોધ, નિલાંબરા, આત્મિકા, વિવેચનાત્મક ગદ્ય, ક્ષણદા જેવાં પુસ્તકો લખ્યાં છે. નૈનિતાલથી ૨૫ કિ.મી. દૂર રામગઢના ઉમાગઢમાં તેમણે એક બંગલો બનાવ્યો હતો, જે આજે મહાદેવી  સાહિત્ય સંગ્રહાલય  તરીકે ઓળખાય છે. ત્યાં રહીને તેમણે   સ્ત્રી જાગૃતિ,સ્ત્રી શિક્ષણ અને આથક નિર્ભરતા માટ ે કામ કર્યુ હતું. હિન્દી સાહિત્યમાં અનોખા યોગદાન પછી મહાદેવી  વર્માનું  મૃત્યુ ૧૯૮૭મા અલ્હાબાદમાં થયું હતું.

ગાંધીજીનો તેમના પર ખૂબ પ્રભાવ હતો. ગાંધીજીએ જ તેમને સ્ત્રી  શિક્ષણ માટે કામ કરવા પ્રેરિત  કર્યા.  ગાંધીજીને હિન્દીમાં જ વાત કરતા જોઇને મહાદેવીએ કારણ પૂછાતા બાપુએ કહેલું કે  હિન્દી ભાષા જ ભારતના આત્માને  સહજ રીતે વ્યક્ત કરી શકે છે. ત્યારથી મહાદેવીએ હિન્દીને પોતાના જીવનનો આધાર બનાવ્યો. 

૧૯૩૬માં તેઓને 'નીરજા' માટે સેકસરિયા પુરસ્કાર, ૧૯૪૦માં 'યામા' માટે મંગલાપ્રસાદ પારિતોષિક, ૧૯૮૨માં 'માયા' અને 'દીપશિખા' માટે સાહિત્યનો જ્ઞાાનપીઠ પુરસ્કાર પણ પ્રાપ્ત  થઇ ચૂક્યા છે. ઉત્તરપ્રદેશ વિધાન પરિષદના  સભ્ય  હોવા  ઉપરાંત  પદ્મભૂષણ, ડી. લિટ્ટ અને જ્ઞાાનપીઠ પુરસ્કાર  મહાદેવી વર્માને  મળેલાં સન્માનો  છે. ભારત સરકારે તેમને ૧૯૫૬માં પદ્મવિભૂષણની ઉપાધિથી  નવાજ્યા

• ૧૯૫૬: પદ્મભૂષણ પુરસ્કાર.
• ૧૯૭૯: સાહિત્ય અકાદમી ફેલોશીપ.
• ૧૯૮૨: જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર, તેમની કાવ્ય સંગ્રહ યમ માટે.
• ૧૯૮૮: પદ્મવિભૂષણ.
• ૨૮ એપ્રિલ ૨૦૧૮: મહાદેવી વર્મા ભારતીય ગુગલ ડુડલ પર દર્શાવાયા

'મેરી આહે  સોતી હૈ ઈન ઔઠો કી સૌટો મેં, મેરા સર્વસ્વ છીપા હૈ ઈન દીવાની ચૌટો મેં''- 

મણીબેન પટેલ

 મણીબેન પટેલ

(સરદાર વલ્લભભાઇ પટેલના પુત્રી 

અને તેમના સેક્રેટરી)

જન્મતારીખ: 3 એપ્રિલ 1903

જન્મસ્થળ: ગાના, કરમસદ, ગુજરાત

પિતાનું નામ: વલ્લભભાઇ પટેલ 

માતાનું નામ: ઝવેરબા

અવશાન: 26 માર્ચ 1990

મણિબેન પટેલ   ભારતીય સ્વતંત્રતા ચળવળના કાર્યકર અને ભારતીય સંસદના સભાસદ હતા. તેઓ ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સેનાની અને નેતા સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલના પુત્રી હતા. તેમનો અભ્યાસ મુંબઈમાં થયો હતો અને તેમણે ૧૯૧૮માં ગાંધીજીની વિચારધારાનો સ્વીકાર કર્યો હતો. ત્યાર બાદ તેઓ નિયમીત રીતે અમદાવાદના સાબરમતી આશ્રમમાં સેવા આપતા હતાં

મણિબેન પટેલનો જન્મ 3 એપ્રિલ 1903ના દિવસે તેમના મોસાળ ગાના (કરમસદ) ગામમાં થયો હતો. મણિબેન 6 વર્ષના હતા ત્યારે તેમના માતાનું અવસાન થયું હતું. વલ્ભભાઇને વિલાયત જઇ બેરિસ્ટર થવુ હતુ આથી તેમણે પુત્રી મણીબેન અને પુત્ર ડાહ્યાભાઇને પોતાના મોટાભાઇ વિઠ્ઠલભાઈ પટેલને ત્યાં મૂક્યા અને  તેમને તેઓનોઉછેર કર્યો..મુંબઈની ક્વીન મેરી હાઈસ્કુલમાં અભ્યાસ કર્યો હતો.ત્યાર બાદ 1920માં તેઓ અમદાવાદ સ્થાયી થઈને ગુજરાત વિદ્યાપીઠમાં અભ્યાસ પૂર્ણ કરી ગ્રેજ્યુએટ થયા.અભ્યાસ બાદ મણિબેન પટેલ પિતાના કાર્યોમાં મદદ કરવામાં જોડાયા અને 1920 થી પોતના પિતાના પત્રોને સંગ્રહ કરવાનું શરુ કર્યુ જે જીવન પર્યંત કર્યુ.

મણિબેન પટેલ કદાચ પ્રથમ એવા મહિલા હતા જેમણે સેક્રેટરી બની પિતાની સેવા કરી.મણિબેને પોતાનું જીવન સરદાર પટેલની સેવામાં અર્પણ કર્યું હતું.એમણે સરદાર જીવ્યા ત્યાં સુધી તેમના સેક્રેટરી બનીને મણિબેને સેવા કરી.તેમની તમામ જરૂરિયાતોને મણિબેન ખુબ સારી રીતે જાણતા હતા.એટલું નહીં પણ સરદાર પટેલને હૃદય રોગનો હુમલો આવ્યો ત્યારે સારવાર  આપને મણિબેને તેમનો જીવ બચાવ્યો હતા.

બોરસદ સત્યાગ્રહ

1923માં અંગ્રેજોએ શિક્ષાત્મક કરવેરો વસુલવાનો શરૂ કર્યું.અને જે લોકો કર ન ભરી શકે તેની મિલકતો કબજે કરવાની શરૂઆત કરી હતી.જેની સામે સરદાર પટેલ અને ગાંધીજીએ ના-કરની ચળવળ શરૂ કરી હતી.જેમાં જોડાઈને મણિબેન પટેલ ઘરે-ઘરે જઈને મહિલાઓને આ ચળવળમાં જોડી હતી.સ્ત્રીઓને ઘરથી બહાર નીકળી આગળ આવી બોરસદ સત્યાગ્રહમાં મણિબેને જોડી હતી.

બારડોલી સત્યાગ્રહ

1928માં અંગ્રેજોએ બારડોલીના ખેડૂતો પર આકરો કરવેરો નાખી અત્યારચાર ગુજારવામાં આવ્યો હતો.જેના વિરોધમાં સરદાર પટેલે બારડોલી સત્યાગ્રહ કર્યું હતું.પરંતુ તેમાં મહિલાઓ ન જોડાતા  મણિબેન પટેલ આગળ આવ્યા.અને મિઠુબેન પેટીટ અને ભક્તિબા દેસાઈ સાથે મળી મહિલાઓને સત્યાગ્રહમા જોડાવવાની પ્રેરણા આપી.મણિબહેનની મહેનતથી જ બારડોલી સત્યાગ્રહમાં પુરુષો કરતા પણ વધુ સંખ્યામાં મહિલાઓ જોડાઈ.

રાજકોટ સત્યાગ્રહ

વર્ષ 1938માં રાજકોટના રજવાડાના દિવાન દ્વારા  થતા અત્યાચારના વિરોધમાં રાજકોટ સત્યાગ્રહ કરવામાં આવ્યો.પરંતુ નાદુરસ્ત તબિયત હોવા છતાં કસ્તુરબા ગાંધી જોડાવવા આતુર હતા.જેથી મણિબેન પટેલ કસ્તુરબા ગાંધી સાથે ગયા.પરિણામે સરકારે તેમને છૂટાપાડવાનો આદશ કર્યો હતો.પરંતુ તેના વિરોધમાં અનશન પર ઉતરી કસ્તુરબાને તેમની સાથે જ રાખવા માટે સરકારને ફરજ પાડી હતી.

સરદાર પટેલની જેમ દેશસેવા માટે મણિબેને પણ કારાવાસ ભોગવવો પડ્યો હતો.ભારત છોડો ચળવળમાં જોડાઈ વર્ષે 1942થી 1945 સુધી યરવાડા જેલમાં મણિબેને કારાગૃહ ભોગવ્યો.ત્યારે બાદ વર્ષ 1950માં પિતાના અવસાન સુધી તેમની સાર સંભાળ રાખી હતી.બાદમાં મુંબઈ આવી સરદાર પટેલ મેમોરિયલ ટ્રસ્ટ સહિતની અન્ય સામાજિક સંસ્થાઓમાં સેવા આપી હતી.મણિબેન પટેલે પિતાના જીવન અને ભારતીય સ્વતંત્રતાની ચળવળને આવરી લેતું એક પુસ્તક પણ લખ્યું હતું.

 

એક સમયે મણિબેન પટેલ ગુજરાત પ્રાંત કોંગ્રેસ કમિટીના ઉપ-પ્રમુખ હતા.બાદમાં જવાહરલાલ નેહરુની આગેવાનીમાં કોંગ્રેસના ઉમેદવાર તરીકે ચૂંટણી લડી 1952-1957 સુધી દક્ષિણ કૈરા લોકસભાના સાંસદ રહ્યા.તો બીજી વખત 1957થી 1962 સુધી આણંદથી સાસંદ રહ્યા.સાથે 1953થી 1956 સુધી ગુજરાત રાજ્ય કોંગ્રેસના સચિવ રહ્યા હતા.વર્ષ 1964 અને વર્ષ 1970માં રાજ્યસભાના સાંસદ બની પ્રતિનિધિત્વ કર્યું.

મણિબેન પટેલ અનેક શિક્ષણ સંસ્થાઓ સાથે જોડાયેલા હતા.જેમાં સમાજની સાથે મહિલાઓને પણ શિક્ષિત કરવા માટે ખુબ મોટા કામ કર્યા હતા.ગુજરાત વિદ્યાપીઠ, વલ્લભ વિદ્યાનગર, બારડોલી સ્વરાજ આશ્રમ અને નવજીવન ટ્રસ્ટ સાથે જોડાઈને મણિબેન પટેલ શિક્ષણક્ષેત્ર માટે સરાહનિય કામગીરી કરી બતાવી હતી.જેથી 1990માં તેમના અવસાન બાદ 2011માં સરદાર વલ્લભાઈ પટેલ ટ્રસ્ટ અને નવજીવન પ્રકાશને મળીને મણિબેનની ગુજરાતી ડાયરીને પ્રકાશીત કરી હતી.

સરદાર પટેલના અવસાન બાદ મણિબેન જવાહરલાલ નહેરુને મળવા આવ્યા હતા.ત્યારે મણિબેને નહેરુને એક ચોપડી અને  એક થેલી આપી હતી.એ થેલીમાં 35 લાખ રૂપિયા હતા અને ચોપડીમાં તે રકમનો હિસાબ હતો.અને તે ચોપડી અને રકમ સરદાર પટેલ પાસેની કોંગ્રેસની મૂડી હતી.સરદાર પટેલના અવસાન બાદ એક પણ પાઈ રાખ્યા વગર તમામ સંપત્તિ નેહરુને અર્પણ કરી હતી.સાથે આખી જીંદગી અકિંચન વ્રત પાળી, સદા ટ્રેનના ત્રીજા વ્રતવર્ગના ડબામાં મુસાફરી કરનાર મણિબેને તમામ રકમ નેહરૂને સોંપી પોતે સુતરમાંથી કાંતેલા કપડા પહેરી વતનમાં સ્થાઈ થયા.

આખુ જીવન અકિંચન વ્રત પાળનાર, સદા ટ્રેનના ત્રીજા વર્ગના ડબ્બામા મુસાફરી કરનાર, પોતે કાંતેલ સુતરના કપડા પહેનાર અને આજીવન પિતાની સેવા અને કાર્યોને આગળ ધપાવનાર મહિલા સ્વાતંત્ર્ય સેનાની મણીબેનનું અવશાન 26 માર્ચ 1990ના રોજ થયુ હતું.

સાભાર: દિવ્ય ભાસ્કર