બિધાનચંદ્ર રોયનો જન્મ ૧ જુલાઈ ૧૮૮૨ના રોજ બિહારના પટના જિલ્લાના બાંકીપોર ખાતે એક બંગાળી પરિવારમાં થયો હતો જ્યાં તેમના પિતા પ્રકાશચંદ્ર રોય આબકારી અધિકારી તરીકે કાર્યરત હતા. તેમની માતા અઘોરકામિની દેવી એક ધર્મપરાયણ મહિલા અને સમર્પિત સામાજીક કાર્યકર હતા. બિધાન તેમના પાંચ ભાઈબહેનોમાં સૌથી નાના હતા. તેમના માતાપિતા બ્રહ્મસમાજના ચુસ્ત અનુયાયી હતા તથા પોતાના અનુશાસિત જીવન દ્વારા તેમણે ધર્મ અને જાતિથી ઉપર ઉઠીને સર્વધર્મની સેવા માટે સમય અને ધન સમર્પિત કર્યા હતા.
પ્રકાશચંદ્ર રોય, જેસોર જિલ્લાના વિદ્રોહી હિન્દુ રાજા પ્રતાપ આદિત્યના વંશજ હતા પરંતુ તેમને પોતાના પૂર્વજોથી વિરાસતમાં વધુ સંપતિ મળી નહોતી. પોતાની આજીવિકાના માધ્યમથી જ તેમણે પોતાના બાળકોના શિક્ષણ અભ્યાસની સાથોસાથ અન્ય અનાથ અને જરૂરિયાતમંદ બાળકોના ભરણપોષણની સામાજિક જવાબદારી ઉઠાવી. આમ, બાળપણથી જ બિધાન અને તેમના ભાઈબહેનોને સમાજ ઉપયોગી કાર્યો કરવાની પ્રેરણા મળી હતી.
બિધાને ૧૮૯૭માં પટના કોલેજીએટ સ્કુલ ખાતેથી મેટ્રીકનો અભ્યાસ પૂરો કર્યો. બાદમાં પ્રેસિડેન્સી કોલેજ, કલકત્તા ખાતેથી આઈ.એ.ની પદવી મેળવી. પટના કોલેજમાંથી ગણિતશાસ્ત્ર વિષયમાં સ્નાતકની પદવી મેળવ્યા બાદ કલકત્તા મેડિકલ કોલેજમાં પ્રવેશ મેળવ્યો. બિધાનના કૉલેજ અભ્યાસ દરમિયાન જ બંગાળ વિભાજનની ઘોષણા કરવામાં આવી. લાલા લજપતરાય, લોકમાન્ય ટિળક અને બિપિનચંદ્ર પાલ જેવા રાષ્ટ્રવાદી નેતાઓના નેતૃત્ત્વમાં બંગાળ વિભાજનના વિરોધમાં આંદોલન ચલાવવામાં આવ્યું. જોકે, બિધાને ભાવનાત્મક નિર્ણય લેવાને બદલે પોતાની લાગણીઓને નિયંત્રિત કરી અભ્યાસ પર ધ્યાન આપ્યું. તેમનો સ્પષ્ટ મત હતો કે તેઓ પોતાના વ્યવસાયમાં સફળતા મેળવી રાષ્ટ્રની વધુ સારી સેવા કરી શકશે.
ચિકિત્સાક્ષેત્રમાં સ્નાતકોત્તર અભ્યાસ માટે બિધાન ફેબ્રુઆરી ૧૯૦૯માં ઇંગ્લૅન્ડ રવાના થયા. અહીં તેમણે બાર્થોલોમેવ હોસ્પિટલમાં પ્રવેશ અરજી દાખલ કરી. જોકે, હોસ્પિટલના વડાએ એશિયાઈ વિદ્યાર્થીને પ્રવેશ આપવાનો ઈનકાર કરી બિધાનની અરજી ફગાવી દીધી. તેમણે આ પરિસ્થિતિમાં હિંમત ન હારતા વારંવાર પ્રવેશ અરજીઓ દાખલ કરી અને છેવટે ૩૦મા પ્રયત્ને તેમની અરજી સ્વીકારવામાં આવી. બે વર્ષ અને ત્રણ માસના ટૂંકા ગાળામાં બિધાને સ્નાતકોત્તર અભ્યાસ પૂરો કરી મે ૧૯૧૧માં રોયલ કૉલેજ ઑફ ફીઝીશીયન તથા રોયલ કૉલેજ ઓફ સર્જનના સભ્ય બનવાની દુર્લભ ઉપલબ્ધિ પ્રાપ્ત કરી. તેઓ ૧૯૧૧માં ઈંગ્લૅન્ડથી સ્વદેશ પરત ફર્યા.
ઈંગ્લૅન્ડથી પરત ફર્યા બાદ તેમણે કલકત્તા મેડિકલ કૉલેજ ખાતે અધ્યાપન કાર્ય શરૂ કર્યું. બાદમાં કેમ્પબેલ મેડિકલ સ્કૂલ અને કારમાઈકલ મેડિકલ કૉલેજમાં પણ અધ્યાપન કાર્ય કર્યું.
ડૉ. રોયનું માનવું હતું કે જ્યાં સુધી લોકો તન અને મનથી સ્વસ્થ અને મજબૂત નહિ હોય ત્યાં સુધી સ્વરાજ એક સ્વપ્ન બની રહેશે. તેમણે ચિકિત્સા શિક્ષણના સંગઠનમાં યોગદાન આપ્યું તેમજ જાદવપુર ટી.બી. હૉસ્પિટલ, ચિતરંજન સેવાસદન, કમલા નહેરુ મેમોરિયલ હૉસ્પિટલ, વિક્ટોરિયા કોલેજ અને ચિતરંજન રાષ્ટ્રીય કેન્સર સંસ્થાની સ્થાપનામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી. ડૉ. રોય ગાંધીજીના મિત્ર અને ચિકિત્સક હતા. ૧૯૩૩માં ગાંધીજીના પૂના ખાતેના ઉપવાસ સમયે ડૉ. રોય તેમની સેવામાં ઉપલબ્ધ હતા.
બિધાનચંદ્રએ ૧૯૨૫માં રાજનીતિમાં પ્રવેશ કર્યો. તેમણે બંગાળ વિધાન પરિષદની ચૂંટણીમાં અપક્ષ ઉમેદવારી નોંધાવી તથા ગ્રાન્ડ ઑલ્ડ મેન ઑફ બંગાળ તરીકે જાણીતા સુરેન્દ્રનાથ બેનર્જીને હાર આપી. ૧૯૨૮માં તેઓ અખિલ ભારતીય કોંગ્રેસ કમિટી માટે ચૂંટાયા. ૧૯૨૯માં બંગાળમાં સવિનય અવજ્ઞા આંદોલનનું કુશળતાપૂર્વક સંચાલન કર્યું. ૧૯૩૧-૩૩ દરમિયાન કલકત્તાના મેયર તરીકેના પોતાના કાર્યકાળમાં ડૉ. રોયે મફત શિક્ષણ, સ્વાસ્થ્ય સુવિધાઓ, પાકા રસ્તા, વીજળી તથા પાણીની આપૂર્તિ માટે ઝડપથી કાર્ય કર્યું.
સ્વાતંત્ર્ય પ્રાપ્તિ બાદ કોંગ્રેસ પક્ષ દ્વારા તેમને બંગાળના મુખ્યમંત્રી તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા. ડૉ. રોય વ્યક્તિગત રીતે પોતાને ચિકિત્સાના વ્યવસાયમાં ઈચ્છતા હતા પરંતુ ગાંધીજીના આગ્રહ પર તેમણે ૨૩ જાન્યુઆરી ૧૯૪૮ના રોજ મુખ્યમંત્રી પદ સંભાળ્યું. બંગાળ તે સમયે સાંપ્રદાયિક હિંસા, બેરોજગારી, ભૂખમરો તેમજ પૂર્વી પાકિસ્તાનના નિર્માણને કારણે શરણાર્થીઓથી અસરગ્રસ્ત હતું. આ વિષમ પરિસ્થિતિમાં પણ તેમણે યોજનાબદ્ધ રીતે શાંતિ અને ધીરજથી પ્રશાસન અને કાનૂન વ્યવસ્થા જાળવવાનો પ્રયાસ ચાલુ રાખ્યો.
૪ ફેબ્રુઆરી ૧૯૬૧ના રોજ તેમને દેશના સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા. પોતાના ૮૦મા જન્મદિવસ પર ૧ જુલાઈ ૧૯૬૨ના રોજ તેમનું અવસાન થયું. તેમણે પોતાની માતા અઘોરકામિની દેવીના સ્મરણાર્થે નર્સિંગ હોમ ચલાવવા પોતાનું ઘર દાનમાં આપી દીધું હતું. ઉપરાંત સમાજસેવા માટે પટના ખાતે પોતાની સંપતિમાંથી એક ટ્રસ્ટની રચના પણ કરી હતી. પ્રખ્યાત રાષ્ટ્રવાદી ગંગાશરણ સિંહા તેના પ્રથમ ટ્રસ્ટી હતા.
1982મા ભારતીય ટપાલ વિભાગ દ્વારા ટપાલ ટિકિટ પર બિધાનચંદ્ર રોયના સન્માનમાં બહાર પાડવામાં આવી હતી.
અમેરિકાના યુટા પ્રાંતની રાજધાની સૉલ્ટ લૅક સીટી ખાતે બિધાનચંદ્ર રોયની પ્રતિમા
1967 માં, ડો.બી.સી. રાય મેમોરિયલ લાઇબ્રેરીની સ્થાપના તેમના માનમાં દિલ્હીમાં કરવામાં આવી હતી.
Type Of Doctors
Radiologists: (રેડિયોલોજિસ્ટ્સ)
Orthopedic surgeons:(ઓર્થોપેડિક સર્જનો)
Cardiologists: (કાર્ડિયોલોજિસ્ટ્સ)
Anesthesiologists:(એનેસ્થેસિયોલોજિસ્ટ્સ)
Urologists: (યુરોલોજિસ્ટ્સ)
Gastroenterologists:(ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટ્સ:)
Oncologists: (ઓન્કોલોજિસ્ટ્સ)
Dermatologists:(ત્વચારોગ નિષ્ણાંત)
Plastic surgeons: (પ્લાસ્ટિક સર્જનો)
Ophthalmologists (નેત્ર નિષ્ણાંત)
Psychiatrists (મનોચિકિત્સકો)
Neurologists (ન્યુરોલોજીસ્ટ્સ)
Cardiologists
They’re experts on the heart and blood vessels. You might see them for heart failure, a heart attack, high blood pressure, or an irregular heartbeat.
કાર્ડિયોલોજિસ્ટ્સ (Cardiologists)
તેઓ હૃદય અને રુધિરવાહિનીઓના નિષ્ણાત છે. તમે તેમને હૃદયની નિષ્ફળતા, હાર્ટ એટેક, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા અનિયમિત ધબકારા માટે જોઈ શકો છો.
Dermatologists
Have problems with your skin, hair, nails? Do you have moles, scars, acne, or skin allergies? Dermatologists can help.
ત્વચારોગ (Dermatologists)
તમારી ત્વચા, વાળ, નખ સાથે સમસ્યા છે? શું તમને મોલ્સ, ડાઘ, ખીલ અથવા ત્વચાની એલર્જી છે? ત્વચારોગ વિજ્ologistsાનીઓ મદદ કરી શકે છે.
Endocrinologists
These are experts on hormones and metabolism. They can treat conditions like diabetes, thyroid problems, infertility, and calcium and bone disorders.
એન્ડોક્રિનોલોજિસ્ટ્સ (Endocrinologists)
આ હોર્મોન્સ અને ચયાપચયના નિષ્ણાતો છે. તેઓ ડાયાબિટીઝ, થાઇરોઇડની સમસ્યાઓ, વંધ્યત્વ અને કેલ્શિયમ અને હાડકાના વિકાર જેવી સ્થિતિની સારવાર કરી શકે છે.
Family Physicians
They care for the whole family, including children, adults, and the elderly. They do routine checkups and screening tests, give you flu and immunization shots, and manage diabetes and other ongoing medical conditions.
કૌટુંબિક ચિકિત્સકો
તેઓ બાળકો, વયસ્કો અને વૃદ્ધો સહિત સમગ્ર પરિવારની સંભાળ રાખે છે. તેઓ રૂટિન ચેકઅપ અને સ્ક્રીનીંગ પરીક્ષણો કરે છે, તમને ફ્લૂ અને ઇમ્યુનીકરણ શોટ આપે છે અને ડાયાબિટીઝ અને ચાલુ તબીબી સ્થિતિઓનું સંચાલન કરે છે.
Gastroenterologists
They’re specialists in digestive organs, including the stomach, bowels, pancreas, liver, and gallbladder. You might see them for abdominal pain, ulcers, diarrhea, jaundice, or cancers in your digestive organs. They also do a colonoscopy and other tests for colon cance
ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટ્સ (Gastroenterologists)
તેઓ પેટ, આંતરડા, સ્વાદુપિંડ, યકૃત અને પિત્તાશય સહિત પાચક અવયવોના નિષ્ણાત છે. તમે તેમને પેટમાં દુખાવો, અલ્સર, ઝાડા, કમળો અથવા તમારા પાચક અંગોમાં કેન્સર માટે જોઈ શકો છો. કોલોન કેન્સર માટે તેઓ કોલોનોસ્કોપી અને અન્ય પરીક્ષણો પણ કરે છે
Hematologists
These are specialists in diseases of the blood, spleen, and lymph glands, like sickle cell disease, anemia, hemophilia, and leukemia.
હિમેટોલોજિસ્ટ્સ(Hematologists)
આ લોહી, બરોળ અને લસિકા ગ્રંથીઓના રોગોના નિષ્ણાત છે, જેમ કે સિકલ સેલ રોગ, એનિમિયા, હિમોફિલિયા અને લ્યુકેમિયા.
Nephrologists
They treat kidney diseases as well as high blood pressure and fluid and mineral imbalances linked to kidney disease.
નેફ્રોલોજિસ્ટ્સ (Nephrologists)
તેઓ કિડનીના રોગોની સાથે-સાથે હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને કિડની રોગ સાથે જોડાયેલા પ્રવાહી અને ખનિજ અસંતુલનની સારવાર કરે છે.
Neurologists
These are specialists in the nervous system, which includes the brain, spinal cord, and nerves. They treat strokes, brain and spinal tumors, epilepsy, Parkinson's disease, and Alzheimer's disease.
ન્યુરોલોજીસ્ટ્સ(Neurologists)
આ નર્વસ સિસ્ટમના નિષ્ણાતો છે, જેમાં મગજ, કરોડરજ્જુ અને ચેતા શામેલ છે. તેઓ સ્ટ્રોક, મગજ અને કરોડરજ્જુની ગાંઠો, વાઈ, પાર્કિન્સન રોગ અને અલ્ઝાઇમર રોગની સારવાર કરે છે.
પ્રસૂતિ અને સ્ત્રીરોગ ચિકિત્સકો(Obstetricians and Gynecologists)
ઘણીવાર OB / GYN કહેવામાં આવે છે, આ ડોકટરો સગર્ભાવસ્થા અને બાળજન્મ સહિત મહિલાઓના આરોગ્ય પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. તેઓ પેપ સ્મીઅર્સ, પેલ્વિક પરીક્ષાઓ અને ગર્ભાવસ્થાના ચેકઅપ કરે છે. બંને ક્ષેત્રમાં OB / GYNs ને તાલીમ આપવામાં આવે છે. પરંતુ તેમાંથી કેટલાક મહિલાઓના પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય (સ્ત્રીરોગ) પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકે છે, અને અન્ય સગર્ભા સ્ત્રીઓ (પ્રસૂતિ) ની સંભાળ રાખવામાં નિષ્ણાત છે.
Obstetricians and Gynecologists
Often called OB/GYNs, these doctors focus on women's health, including pregnancy and childbirth. They do Pap smears, pelvic exams, and pregnancy checkups. OB/GYNs are trained in both areas. But some of them may focus on women's reproductive health (gynecologists), and others specialize in caring for pregnant women (obstetricians).
બાળરોગ ચિકિત્સકો(Pediatricians)
તેઓ જન્મથી લઈને જુવાની સુધીના બાળકોની સંભાળ રાખે છે. કેટલાક બાળ ચિકિત્સકો પૂર્વ-કિશોરો અને કિશોરો, બાળકોના દુર્વ્યવહાર અથવા બાળકોના વિકાસના મુદ્દાઓમાં નિષ્ણાત છે.
Pediatricians
They care for children from birth to young adulthood. Some pediatricians specialize in pre-teens and teens, child abuse, or children's developmental issues.
ફિઝીયાટ્રીસ્ટ્સ(Physiatrists)
શારીરિક દવા અને પુનર્વસનના આ નિષ્ણાતો ગળા અથવા કમરના દુખાવા અને રમતગમત અથવા કરોડરજ્જુની ઇજાઓ તેમજ અકસ્માતો અથવા રોગોને લીધે થતી અન્ય વિકલાંગોની સારવાર કરે છે.
Physiatrists
These specialists in physical medicine and rehabilitation treat neck or back pain and sports or spinal cord injuries as well as other disabilities caused by accidents or diseases.
પ્લાસ્ટિક સર્જનો(Plastic Surgeons)
તમે તેમને કોસ્મેટિક સર્જનો કહી શકો છો. તેઓ તમારી ત્વચા, ચહેરો, હાથ, સ્તનો અથવા શરીરને ફરીથી અથવા સમારકામ કરે છે. તે ઇજા અથવા રોગ પછી અથવા કોસ્મેટિક કારણોસર થઈ શકે છે.
Plastic Surgeons
You might call them cosmetic surgeons. They rebuild or repair your skin, face, hands, breasts, or body. That can happen after an injury or disease or for cosmetic reasons.
મનોચિકિત્સકો(Psychiatrists)
આ ડોકટરો માનસિક, ભાવનાત્મક અથવા વ્યસનની બીમારીઓવાળા લોકો સાથે કામ કરે છે. તેઓ હતાશા, સ્કિઝોફ્રેનિઆ, પદાર્થ દુરૂપયોગ, અસ્વસ્થતા વિકાર અને જાતીય અને લિંગ ઓળખના મુદ્દાઓનું નિદાન અને સારવાર કરી શકે છે. કેટલાક મનોચિકિત્સકો બાળકો, કિશોરો અથવા વૃદ્ધો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
Psychiatrists
These doctors work with people with mental, emotional, or addictive disorders. They can diagnose and treat depression, schizophrenia, substance abuse, anxiety disorders, and sexual and gender identity issues. Some psychiatrists focus on children, adolescents, or the elderly.
રેડિયોલોજિસ્ટ્સ(Radiologists)
તેઓ રોગોનું નિદાન કરવા માટે એક્સ-રે, અલ્ટ્રાસાઉન્ડ અને અન્ય ઇમેજિંગ પરીક્ષણોનો ઉપયોગ કરે છે. તેઓ કેન્સર જેવી સ્થિતિની સારવાર માટે રેડિયેશન ઓંકોલોજીમાં પણ વિશેષતા મેળવી શકે છે.
Radiologists
They use X-rays, ultrasound, and other imaging tests to diagnose diseases. They can also specialize in radiation oncology to treat conditions like cancer.
જનરલ સર્જનો(General Surgeons)
આ ડોકટરો તમારા શરીરના તમામ ભાગો પર કામ કરી શકે છે. તેઓ ગાંઠો, એપેન્ડિસ અથવા પિત્તાશય લઈ શકે છે અને હર્નિઆસને સુધારી શકે છે. ઘણા સર્જનો પાસે કેન્સર, હાથ અથવા વેસ્ક્યુલર સર્જરી જેવી પેટાજાતિ હોય છે.
General Surgeons
These doctors can operate on all parts of your body. They can take out tumors, appendices, or gallbladders and repair hernias. Many surgeons have subspecialties, like cancer, hand, or vascular surgery.
યુરોલોજિસ્ટ્સ(Urologists)
આ એવા સર્જન છે જે પેશાબની નળીઓવાળું મૂત્રાશયની જેમ પેશાબની નળીમાં સમસ્યા માટે પુરુષો અને મહિલાઓની સંભાળ રાખે છે. તેઓ પુરુષ વંધ્યત્વની સારવાર પણ કરે છે અને પ્રોસ્ટેટ પરીક્ષાઓ પણ કરે છે
Urologists
These are surgeons who care for men and women for problems in the urinary tract, like a leaky bladder. They also treat male infertility and do prostate exams
મેડિકલ કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા બી. સી. રોયની યાદમાં 1962 માં બિધાનચંદ્ર રોય એવોર્ડની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. નીચે આપેલા દરેક કેટેગરીમાં આ એવોર્ડ વાર્ષિક ધોરણે આપવામાં આવે છે: સ્ટેટસમેનશિપ ઓફ ધ હાઈએસ્ટ ઓર્ડર ઇન ઇન્ડિયા, મેડિકલ મેન-કમ-સ્ટેટસમેન, જાણીતા મેડિકલ પર્સન, ફિલોસોફીમાં જાણીતા વ્યક્તિ, જાણીતા વ્યક્તિ અને આર્ટ્સમાં જાણીતા વ્યક્તિ. 1 જુલાઈ, રાષ્ટ્રીય ડોક્ટર્સ ડેના દિવસે નવી દિલ્હીમાં ભારતના રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા તે રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. તે સૌ પ્રથમ 1973 માં ભારતના તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ વી. વી. ગિરી દ્વારા નવી દિલ્હીના વિલિંગ્ડન હોસ્પિટલ (હાલના રામ મનોહર લોહિયા હોસ્પિટલ) ના એફઆરસીએસ સંદિપ મુખર્જીને એનાયત કરાયો હતો
ડો.બી.સી. રોય નેશનલ એવોર્ડ ફંડ. મેડિકલ કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયાએ સંસ્થાના ડો.બી.સી. તેમની યાદને કાયમી બનાવવા માટે 1962 માં રોય નેશનલ એવોર્ડ ફંડ.
મુંબઇ સ્થિત જાણીતા ન્યુરોસર્જન ડો.બી.કે. મિશ્રાનું નામ પ્રતિષ્ઠિત ડો.બી.સી. વર્ષ 2018 ના પ્રખ્યાત તબીબી વ્યક્તિ તરીકે રાષ્ટ્રીય નેશનલ એવોર્ડ. તે ભારતનું સર્વોચ્ચ તબીબી સન્માન છે અને રાષ્ટ્રિય ડોક્ટર દિવસ નિમિત્તે 1 જુલાઈ, 2019 માં રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદ દ્વારા તેમને અર્પણ કરવામાં આવ્યો હતો.
