લૂઇસ બ્રેઇલ
(World Braille Day)
(બ્રેઇલ લિપિના જનક)
જન્મતારીખ: 4 જાન્યુઆરી 1809
જન્મ સ્થળ: પેરિસ, ફ્રાંસ
પિતાનું નામ: સાઇમન બ્રેઇલ
માતાનું નામ: મોનિલ બ્રેઇલ
અવશાન: 6 જાન્યુઆરી 1852
લુઇસ બ્રેઇલનો જન્મ 4 જાન્યુઆરી 1809 ના રોજ પેરિસથી 20 માઇલ પૂર્વમાં કુપ્યૂમાં ગ્રામીણ વિસ્તારમાં
થયો હતો. તેના પિતાનું નામ સાઇમન બ્રેઇલ હતું અને તે ઘોડાઓની કાઠી બનાવવાનું કામ કરતા હતા.
તેની માતાનું નામ મોનિક હતું. લૂઇસ બ્રેઇલનાં ત્રણ ભાઈ-બહેન હતાં. તેના ઘરની પારિવારિક પરિસ્થિતિ
સારી નહોતી. લુઇસ બ્રેલે 3 વર્ષની ઉંમરે તેના પિતા સાથે ઘોડાની કાઠી બનાવવા માટે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું.
તેના પિતા સાથે કામ કરતી વખતે, છરી અચાનક લૂઇસ બ્રેઇલની આંખમાં વાગી અને લોહી વહેવા લાગ્યું..
પરિવારજનોએ બાળકની ઈજાને સામાન્ય ગણી અને તેને પાટો બાંધી દીધો. અને સારવાર કરાવવામાં
કોઈ રસ દાખવ્યો ન હતો. સમય પસાર થવા સાથે, લુઇસ મોટો થયો અને ઘા વધુ ઉંડા થતો ગયા.
આઠ વર્ષની ઉંમરે પહોંચ્યો ત્યારે લૂઇસના જીવનામાં સંપૂર્ણ અંધકાર છવાઇ ગયો. પરિવારની બેદરકારીને
કારણે છોકરો બ્રેઇલ સંપૂર્ણ અંધ બની ગયો.
લુઇસ બ્રેઇલ હવે આ પરિસ્થિતિમાં ટેવાઈ ગયો હતો. તે નાનપણથી જ બુદ્ધિશાળી અને નિપુણ હતો.
તેનામા શીખવાની ઉત્સુકતા અંધ હોવા છતાં પણ ઓછી થઈ નહોતી. લૂઇસ બ્રેઇલની આ ક્ષમતા જોઈને
ચર્ચના પાદરીએ તેમને પેરિસની અંધ શાળામાં પ્રવેશ અપાવ્યો.
તે શાળામાં, બ્રેઇલે ગણિત, ભૂગોળ અને ઇતિહાસ જેવા વિષયોનો અભ્યાસ કર્યો હતો.
આ શાળામાં "વેલેન્ટિન હાઉ" નામની સ્ક્રિપ્ટ શીખવવામાં આવતી હતી.
લુઇસ બ્રેઇલને અભ્યાસમાં ખૂબ રસ હતો. આંધળા હોવાને કારણે
તેમને "રોયલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ બ્લાઇન્ડ યુથ" તરફથી શિષ્યવૃત્તિ પણ મળી. વાંચનની સાથે, તેમણે
અંધ લોકો માટે ભાષાના વિકાસ પર કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. તેમની સ્કૂલની શિક્ષા દરમિયાન,
ફ્રેન્ચ આર્મીના કેપ્ટન ચાર્લ્સ બાર્બીયરને મળ્યા બાદ લુઇસના મગજમાં બ્રેઇલ લિપિનો વિચાર આવ્યો.
ચાર્લ્સએ લુઇસને અંધારામાં સૈનિકો દ્વારા વાંચેલી નાઇટ રાઇટિંગ અને સોનોગ્રાફી વિશે જણાવ્યું હતું.
સ્ક્રિપ્ટ કાગળ પર એમ્બ્રોસ કરવામાં આવી હતી અને તે 12 પોઇન્ટ્સ પર આધારિત હતી.
લુઇસ બ્રેલે આના આધારે સ્ક્રિપ્ટમાં સુધારો કર્યો અને સ્ક્રિપ્ટને 6 પોઇન્ટમાં ફેરવી અને બ્રેઇલ સ્ક્રિપ્ટમાં
રૂપાંતરિત કર્યું. લૂઇસે ફક્ત પત્રો અને સંખ્યાઓ જ બચાવ્યા ન હતા, પણ સ્ક્રિપ્ટમાંના બધા પ્રતીકો
પણ લોકો સમક્ષ રજૂ કર્યા હતા.
1825 માં લુઇસે એક સ્ક્રિપ્ટની શોધ કરી જેનું નામ બ્રેઇલ સ્ક્રિપ્ટ તરીકે છે. લૂઇસે સ્ક્રિપ્ટની શોધ કરીને
અંધ લોકોના શિક્ષણમાં ક્રાંતિ લાવી.
લૂઇસ બ્રેઇલે આ ભાષામાં સુધારો કરીને 12 ને બદલે 6 બિંદુઓનો ઉપયોગ કરીને 64 અક્ષરો અને પ્રતીકોની
શોધ કરી. જેમાં તેમણે વિરામચિહ્નો, સંખ્યા, વૃદ્ધિ અને સંગીતના સૂર લખવા માટે જરૂરી
સંકેતોની પણ શોધ કરી. તેમની આ સ્ક્રિપ્ટ બ્રેઇલ સ્ક્રિપ્ટ તરીકે જાણીતી છે. જ્યારે લુઇસ બ્રેલે
આ સ્ક્રિપ્ટની શોધ કરી, ત્યારે તે ફક્ત 16 વર્ષનો હતો. પરંતુ તે સમયે તેની ભાષા
પરંપરાગત રીતે માન્યતા નહોતી મળી અને તેની ભાષાની મજાક પણ ઉડાવવામાં આવી હતી.
સૈન્ય દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા હોવાને કારણે, આ સ્ક્રિપ્ટને સૈન્યની કોર્ટ સ્ક્રિપ્ટ માનવામાં આવતી હતી.
લૂઇસ બ્રેઇલ આ ભાષાને અંધ લોકોની ભાષા તરીકે માન્યતા આપવા માંગતો હતો,
પરંતુ તે તેમના જીવનકાળ દરમિયાન તે કરી શક્યો નહીં. ભણતર પૂરું કર્યા પછી, શિક્ષક તરીકે પણ કામ કર્યું.
વિશ્વભરના અંધ લોકોને અધિકૃત ભાષા આપનારા લૂઇસ બ્રેઇલનું 6 જાન્યુઆરી 1852 ના રોજ
43 વર્ષની વયે અવસાન થયું.
4 જાન્યુઆરી, 2009 ના રોજ લુઇસ બ્રેઇલની 200મી જન્મજયંતિએ ભારત સરકારના ટપાલ વિભાગ
દ્વારા તેમના સન્માનમાં તેમને એક ટિકિટ બહાર પાડવામા આવી હતી.
આ લિપિમાં રામાયણ, કુરાન, ભાગવત ગીતા, તમામ ધર્મોના ધાર્મિક ગ્રંથો સહિત ઘણા પુસ્તકો છે.
લૂઇસ બ્રેઇલ આકસ્મિક રીતે જ્યારે તે ત્રણ વર્ષનો હતો ત્યારે તેની દૃષ્ટિ ગુમાવી દીધી હતી.
તેની શોધને કારણે, તે હંમેશા માટે અંધ લોકોનો મસીહા બન્યો.
1851 માં, તેમને ટીબીનો રોગ થયો, જેણે તેની તબિયત વધુ ખરાબ કરી અને 6 જાન્યુઆરી,
1852 ના રોજ માત્ર 43 વર્ષની વયે તેમનું અવસાન થયું.
આ સ્ક્રિપ્ટને રોયલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર બ્લાઇન્ડ યુથ દ્વારા તેમના મૃત્યુના 16 વર્ષ પછી
1868 માં માન્યતા આપવામાં આવી હતી.
આ ભાષા હજી પણ વિશ્વભરમાં માન્યતા પ્રાપ્ત છે.
લૂઇસ બ્રેઇલ માત્ર પેરિસ જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર વિશ્વની અંધ માનવજાતનો દેવ હતો.
તે આખા વિશ્વના અંધ લોકોની ભાષાના પિતા છે.
લૂઇસ બ્રેઇલના સન્માનમાં સંયુકત રાષ્ટ્ર (UN) દ્વારા World Braille Day ઉજવવાની શરુઆત 2019થી
કરવામાં આવી.
પ્રથમ World Braille Day 4 જાન્યુઆરી 2019માં ઉજવવામાં આવ્યો હતો.
