રામપ્રસાદ બિસ્મીલ

 રામપ્રસાદ બિસ્મીલ

જન્મતારીખ: 11 જુન 1897

જન્મસ્થળ: શાહજહાપુર, ઉત્તરપ્રદેશ

પિતાનું નામ: શ્રી મુરલીધર

માતાનું નામ: મૂલમતી

અવશાન: 19 ડિસેમ્બર 1927 (ગોરખપુર) 

મુખ્ય સંસ્થા: હિન્દુસ્તાન રિપબ્લિકન એસોસિએશન

વ્યવસાય: કવિ, લેખક

સ્મારક: અમર શહીદ પં. રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ ઉદ્યાન, ગ્રેટર નોઈડા

સંગ્રહાલય: શાહજહાંપુર

સમાધિ: બાબા રાઘવદાસ આશ્રમ, બારહજ (દેવરિયા), યુ.પી.

सरफरोशी की तमन्ना, अब हमारे दिल में हैं!

देखना है जोर कितना, बाजु-ए-कातिल में है

કવિ અને શાયર રામ પ્રસાદ બિસ્મિલની આ લાઇનો બતાવે છે કે બ્રિટિશરો પ્રત્યે તેમના હૃદયમાં કેટલી આગ હતી.

ભારતની આઝાદીમાં જેમણે પોતાનું રક્ત વહાવીને તિરંગામાં કેસરિયો રંગ શોભાવ્યો છે

એવા દેશના ક્રાંતિકારીઓ આપણા દેશની શાન છે.

ક્રાંતિકારીઓમાં આવું અણમોલ રતન હતા

- પંડિત રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ.

રામ પ્રસાદ બિસ્મિલનો જન્મ 11 જુન  1897 માં ઉત્તર પ્રદેશના શાહજહાંપુરમાં થયો હતો. તેમના પૂર્વજો બ્રિટીશ શાસિત રાજ્ય ગ્વાલિયરના રહેવાસી હતા. 

રામ પ્રસાદ બિસ્મિલના પિતા શાહજહાંપુરના મ્યુનિસિપલ બોર્ડના કર્મચારી હતા. જો કે, તેની કમાણી તેના બે પુત્રો, રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ અને તેના મોટા ભાઈની મૂળભૂત જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા પૂરતી નહોતી.

પૂરતા પૈસાના અભાવને લીધે, રામ પ્રસાદ બિસ્મિલને આઠમા ધોરણ પછી અભ્યાસ છોડવો પડ્યો.. જો કે, હિન્દી ભાષાનું તેમનું જનૂન ઘણું  હતું અને આનાથી તેમને કવિતા લખવાનો શોખ ચાલુ રાખવામાં મદદ મળી.

રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ જ્યારે ખૂબ જ નાના હતો ત્યારે હિન્દુસ્તાન રિપબ્લિકન એસોસિએશનના સભ્ય બન્યા હતા, તેમણે આઠમા ધોરણ સુધીનું શિક્ષણ પૂરું કર્યું હતું. આ ક્રાંતિકારી સંગઠન દ્વારા રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ અન્ય સ્વતંત્રતા સેનાનીઓ જેવા કે ચંદ્રશેખર આઝાદ, ભગતસિંહ, સુખદેવ, અશ્ફાફ ઉલ્લા ખાન, રાજગુરુ, ગોવિંદ પ્રસાદ, પ્રેમકિશન ખન્ના, ભગવતી ચરણ, ઠાકુર રોશન સિંહ અને રાય રામ નારાયણના સંપર્કમાં આવ્યા.

થોડી સમયમા  રામ પ્રસાદ બિસ્મિલે હિન્દુસ્તાન રિપબ્લિકન એસોસિએશન માટે કાર્યરત નવ ક્રાંતિકારીઓ સાથે હાથ મિલાવ્યા અને કાકોરી ટ્રેન લૂંટ દ્વારા સરકારી તિજોરી લૂંટી. 

કાકોરી-કાંડ એટલે શું? (કાકોરી કેસ શું છે?)

પાર્ટીના કામ માટે પૈસાની જરૂરિયાત પહેલા પણ હતી પરંતુ હવે તે વધુ વધી ગઈ છે. તેથી જ તેણે 7 માર્ચ 1925 ના રોજ બિચપુરી અને 24 મે 1925 ના રોજ દ્વારકાપુરમાં બે રાજકીય ડacક્યુઓનું આયોજન કર્યું હતું, પરંતુ કોઈ ખાસ પૈસા મળ્યા ન હતા.આ રાજકીય ડacક્વાસમાં તેના સાથીદારો પણ માર્યા ગયા હતા, જેના કારણે તેણે નક્કી કર્યું હતું કે હવે તેણે ફક્ત સરકારી તિજોરી લૂંટી લીધી હતી. કરવું.

શાહજહાંપુરમાં તેના ઘરે 7 ઓગસ્ટ 1925 ના રોજ સરકારી તિજોરી લૂંટવાના ઇરાદે યોજાયેલી કટોકટીની બેઠકમાં લીધેલા નિર્ણય મુજબ, 9 Augustગસ્ટ 1925 ના રોજ શાહજહાંપુર રેલ્વે સ્ટેશનથી બિસ્મિલની આગેવાનીમાં કુલ 10 લોકો, જેમાં રાજેન્દ્ર લાહિરી, અશફાક ઉલ્લા ખાન, ચંદ્રશેખર આઝાદ, મન્મથનાથ ગુપ્તા, શચિન્દ્રનાથ બક્ષી, મુકુંદી લાલ, કેશવ ચક્રવર્તી (ઉપનામ), મુરારી શર્મા (ઉપનામ), અને બાણવારી લાલ 8 ડી.એન. સહારનપુર-લખનૌ પેસેન્જર ટ્રેનમાં સવાર હતા.

લખનૌ પહેલા સહારનપુર-લખનઉ પેસેન્જર કાકોરી રેલ્વે સ્ટેશન પર રોકાતાં જ, ક્રાંતિકારીઓ સાંકળ ખેંચીને તેને બંધ કરી સરકારી તિજોરી બ droppedક્સને નીચે મૂકી દીધા હતા. બ openક્સ ખોલવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો પરંતુ તે ખોલ્યો નહીં, બ aક્સને ધણ સાથે ખોલવામાં આવ્યો અને ખજાનો લૂંટી લેવામાં આવ્યો, પરંતુ ઉતાવળને કારણે ચાંદીના સિક્કા અને નોટોથી ભરેલી ચામડાની કેટલીક થેલીઓ ત્યાં જ રહી ગઈ.

બ્રિટિશ સરકારે આ લૂંટને ખૂબ જ ગંભીરતાથી લીધી અને સીઆઈડી ઇન્સ્પેક્ટર આર.એ. હાર્ટનના નેતૃત્વમાં તપાસ સ્કોટલેન્ડની ઝડપી પોલીસને સોંપી.

6 એપ્રિલ 1927 ના રોજ, વિશેષ સેશન્સ જજ એ. હેમિલ્ટે, 115 પાનાના ચુકાદામાં, દરેક ક્રાંતિકારક પર ગંભીર આક્ષેપો કર્યા હતા અને લૂંટને બ્રિટીશ સામ્રાજ્યને સત્તાથી ઉથલાવવાનું સુનિશ્ચિત કાવતરું ગણાવ્યું હતું.

બિસ્મિલ અને તેના માણસોએ 9 ઓગસ્ટ 1925 ના રોજ લખનૌ નજીક કાકોરી ખાતે ટ્રેનમાં મુકેલી સરકારી તિજોરીને લૂંટવાનો પ્રયાસ કર્યો. તેનું પરિણામ 40 ક્રાંતિકારીઓની ધરપકડ સાથે સમાપ્ત થયું. આ રામપ્રસાદ બિસ્મિલ અને તેના સાથી અશ્ફાક ઉલ્લાહ ખાન દ્વારા માસ્ટર માઇન્ડ હતી. 

ભારતના સશસ્ત્ર લડત માટે શસ્ત્રો ખરીદવા માટે તેના નાણાંનો ઉપયોગ કરવા લખનૌ નજીક સરકારી નાણાંની પરિવહન કરતી એક ટ્રેનને નવ ક્રાંતિકારીઓએ લૂંટી લીધી. આ ઘટનાથી બ્રિટીશ સરકારના અધિકારીઓના વિવિધ વિભાગોમાં રોષ ફેલાયો હતો અને તેથી ક્રાંતિકારીઓને સજા આપવામાં આવી હતી. કાકોરી ટ્રેન લૂંટમાં રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ, અશફાક ઉલ્લા ખાન, રાજેન્દ્ર લાહિરી અને રોશન સિંહના નામની ઓળખ કરવામાં આવી હતી અને તે બધાને ફાંસીની સજા આપવામાં આવી હતી.

રામ પ્રસાદ બિસ્મીલે ઘણી હિન્દી કવિતાઓ લખી હતી, જેમાંની મોટા ભાગની દેશભક્તિની હતી. તેમના દેશ ભારત અને તેમના ક્રાંતિકારી ભાવના પ્રત્યેનો તેમનો પ્રેમ જે હંમેશા પોતાના જીવનના ભોગે પણ વસાહતી શાસકો પાસેથી ભારતની સ્વતંત્રતા ઇચ્છતા હતા. તેમની મુખ્ય પ્રેરણા દેશભક્તિની કવિતાઓ લખવી હતી. "સરફરોશી કી તમન્ના" કવિતા એ રામપ્રસાદ બિસ્મિલને આભારી સૌથી પ્રખ્યાત કવિતા છે, . કાકોરી ટ્રેન લૂંટની ઘટનામાં દોષિત ઠેરવ્યા બાદ જેલમાં હતા ત્યારે પંડિત રામ પ્રસાદ બિસ્મિલએ તેમની આત્મકથા પ્રકાશિત કરી હતી.

કાકોરી ષડયંત્રમાં દોષિત ઠેરવ્યા પછી, બ્રિટિશ સરકારે ચુકાદો આપ્યો કે રામ પ્રસાદ બિસ્મિલને ફાંસી આપવામાં આવશે. તેમને ગોરખપુરમાં જેલની સજા પાછળ મુકવામાં આવ્યા હતા 

બિસ્મિલે 16 ડિસેમ્બર 1927 ના રોજ તેમની આત્મકથા (એન્ટિલીમ ટાઇમ કી બાતેન) ના છેલ્લા અધ્યાયને પૂર્ણ કર્યું. તે છેલ્લે 18 ડિસેમ્બર 1927 ના રોજ તેના માતાપિતાને મળ્યો હતો અને સોમવારે 19 ડિસેમ્બર 1927 ને સવારે 6.30 વાગ્યે ગોરખપુરની જિલ્લા જેલમાં 30 વર્ષની વયે  ફાંસી આપવામાં આવી હતી.

તે લોકમાન્ય તીલકના અનુયાયી હતા.

તેમના મિત્ર પરમાનંદની જન્મટીપની સજા વખતે  તેમણે "મેરા જીવન" નામની કવિતા લખી હતી. 

રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ  ભારતીય ક્રાંતિકારી હતા, તેમણે ૧૯૧૮ના મેનપુરી ષડયંત્ર તથા ૧૯૨૫ની કાકોરી ટ્રેન લૂંટમાં ભાગ લીધો હતો

બિસ્મિલજીની ઉર્દૂ અને હિંદી બંને ભાષા ઉપર એકસરખી પક્કડ હતી. એ કારણે તેમની રચનાઓમાં પણ એ સુમેળ બરાબર સધાયો હતો. તેમની સૌથી વિખ્યાત રચના સરફરોસી કી તમન્ના અબ હમારે દિલ મેં, દેખના હે જોર કિતના બાજુ-એ-કાતિલ મેં હૈ...

ક્રાંતિકારી સ્વાતંત્ર્ય સેનાની રામ પ્રસાદ બિસ્મિલના જીવન પર ફિલ્મ અનુકૂલન એ ભારતીય ફિલ્મ ઉદ્યોગમાં બનેલી ઘણી ફિલ્મોનો વિષય હતો. તેમાંથી સૌથી લોકપ્રિય 2002 માં રિલીઝ થયેલી 'ધ લિજેન્ડ ઓફ ભગતસિંઘ' છે, જ્યાં રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ તે પાત્ર તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યા છે જે ભગતસિંહને ભારતની આઝાદીમાં સંઘર્ષનો પ્રેરણા આપવા માટે જવાબદાર છે 'ધ લિજેન્ડઓફ ભગત સિંહ'માં ગણેશ યાદવ દ્વારા રામ પ્રસાદ બિસ્મિલની ભૂમિકા ભજવી હતી. 2006 ના બોલિવૂડ નિર્માણ 'રંગ દે બસંતી'એ રામ પ્રસાદ બિસ્મિલને ફિલ્મના મુખ્ય પાત્ર તરીકે રજૂ કર્યો હતો, જેમાં અભિનેતા અતુલ કુલકર્ણીએ ઓનસ્ક્રીન ચિત્રિત કર્યું હતું.

યુવાવસ્થાથી જ તેઓ ક્રાંતિકારી પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાયેલાં હતા. બિસ્મિલે અન્ય ક્રાંતિકારીઓ સાથે મળીને ક્રાંતિકારી સંગઠન હિંદુસ્તાન રિપબ્લીક એસોસિયેશનની સ્થાપના કરી જે પાછળથી હિંદુસ્તાન સોશિયાલિસ્ટ રિપબ્લીક એસોસિયેશન નામથી જાણીતું થયું

શાહજહાંપુર શહેરના ખીરની બાગ વિસ્તારમાં શાહજહાંપુરની શહીદ સ્મારક સમિતિ દ્વારા "અમર શહીદ રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ સ્મારક" નામનું સ્મારક બનાવવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં બિસ્મિલનો જન્મ 1897 માં થયો હતો.

ભારતીય રેલવે દ્વારા શાહજહાંપુરથી ૧૧ કિમી દૂર પંડિત રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ રેલવે સ્ટેશન બનાવવામાં આવ્યું છે.

ભારત સરકાર દ્વારા 19 ડિસેમ્બર 1997 ના રોજ બિસ્મિલના જન્મ શતાબ્દી વર્ષ નિમિત્તે એક સ્મારક ટપાલ ટિકિટ જારી કરવામાં આવી હતી.

૧૯ ડિસેમ્બર ૧૯૮૩ના રોજ તત્કાલીન વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધી દ્વારા કાકોરી ખાતે કાકોરી કાંડની સ્મૃતિમાં એક સ્મારક બનાવવામાં આવ્યું છે

રામપ્રસાદ 'બિસ્મિલ એક મહાન ક્રાંતિકારી, કવિ, શાયર, સાહિત્યકાર હતા. તેમણે ઘણી કવિતાઓ, ગઝલ અને પુસ્તકો લખ્યા. તેમના દ્વારા લખાયેલા કેટલાક પુસ્તકો (રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ પુસ્તકો) ના નામ નીચે મુજબ છે.

 1. मैनपुरी षड्यन्त्र,

2. स्वदेशी रंग,

3. चीनी-षड्यन्त्र (चीन की राजक्रान्ति)

4. अरविन्द घोष की कारावास कहानी

5. अशफ़ाक की याद में,

6. सोनाखान के अमर शहीद-'वीरनारायण सिंह

7. जनरल जार्ज वाशिंगटन

8. अमरीका कैसे स्वाधीन हुआ?

 ભારત માતાનો આ બહાદુર પુત્ર ભારતને આઝાદી મળે તે માટે ખુશીથી ફાંસી એ ચડી ગયો આવા બહાદુર પુત્રને તેમના જન્મદિવસ પર તમામ ભારતીય વતી શત શત વંદન!