ગણેશ ઘોષ

 ગણેશ ઘોષ

સ્વાતંત્ર્ય સેનાની, ક્રાંતિકારી, રાજકારણી

જન્મતારીખ: 22 જૂન 1900

જન્મસ્થળ; જૈસોર, બંગાળ

પિતાનું નામ: બિપિનબિહારી ઘોષ

અવશાન:  16 ઓક્ટોબર 1994 (કલકતા, પશ્ચિમ બંગાળ)

ગણેશ ઘોષ બંગાળી ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સેનાની, ક્રાંતિકારી અને રાજકારણી હતા. 'મણિકટલા બોમ્બ કેસ'ના સંબંધમાં તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. 1928 માં તે જેલમાંથી છૂટ્યા અને કોંગ્રેસના કોલકાતા સત્રમાં ભાગ લીધો. 1946 માં ગણેશ ઘોષ કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના સભ્ય બન્યા. તેઓ 1952 માં બંગાળ વિધાનસભા અને 1967 માં લોકસભા માટે ચૂંટાયા હતા.

ગણેશ ઘોષનો જન્મ 22 જૂન, 1900 ના રોજ બંગાળના જેસોર જિલ્લામાં થયો હતો. તેમણે શિક્ષણ દરમિયાન સ્વતંત્રતા ચળવળમાં કૂદકો લગાવ્યો. વર્ષ 1922 માં, ગયા કોંગ્રેસમાં બહિષ્કારનો ઠરાવ પસાર થયો ત્યારે ગણેશ ઘોષ અને તેના સાથી અનંત સિંહે શહેરની સૌથી મોટી સ્કૂલ બંધ કરી દીધી. આ બંને યુવકોએ ચટગાવની સૌથી મોટી મજૂર હડતાલનું પણ નેતૃત્વ કર્યું હતું. જ્યારે ગાંધીજીએ અસહકાર આંદોલનને રદ કર્યું ત્યારે ગણેશ કોલકાતાની જાદવપુર એન્જિનિયરિંગ કોલેજમાં જોડાયા.

વર્ષ 1923 માં, તેમને 'મણિકટલ્લા બોમ્બ કેસ'ના સંબંધમાં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. પુરાવાના અભાવને લીધે, તેને સજા ન કરાઈ પરંતુ સરકારે તેમને 4 વર્ષ માટે નજરકેદમાં રાખ્યા હતા. વર્ષ 1928 માં, તેમણે કોંગ્રેસના કોલકાતા સત્રમાં હાજરી આપી. બાદમાં તે પ્રખ્યાત ક્રાંતિકારી સૂર્ય સેનને મળ્યા અને તેમની સાથે બ્રિટિશ શાસનને સશસ્ત્ર દળથી સમાપ્ત કરવા માટે ચટગામમાં રાષ્ટ્રીય સરકારની સ્થાપનાની તૈયારી શરૂ કરી. બધી તૈયારીઓ પછી, આ ક્રાંતિકારીઓએ ત્યાં શસ્ત્રાગાર અને ટેલિફોન, વાયર વગેરેને અવરોધ્યા અને મહત્વપૂર્ણ સ્થળો પર દરોડા પાડ્યા.

તેમનો હેતુ શસ્ત્રાગારને પકડવા અને પછી બ્રિટીશ સરકારના સૈનિકોનો સામનો કરવાનો હતો. આ અચાનક થયેલા હુમલાથી અધિકારીઓ એક સમયે ચોંકી ગયા હતા. પરંતુ ક્રાંતિકારીઓએ શસ્ત્રાગારમાંથી શસ્ત્રો મેળવ્યા, પરંતુ આ દારૂગોળો, જે અંગ્રેજોએ બીજે ક્યાંક છુપાવ્યો હતો, તે મળી શક્યો નહીં. તેથી, સ્વતંત્ર ક્રાંતિકારી સરકારની ઘોષણા કર્યા પછી પણ તે તેને જાળવી શક્યા નહીં અને તેમણે સૂર્ય સેન સાથે જલાલાબાદની ટેકરીઓ તરફ જવું પડ્યું.

તે દરમિયાન ગણેશ તેના સાથીઓથી અલગ થઈ ગયો અને ફ્રેન્ચ વસાહત ચંદ્રનગર ગયો. ત્યાં તેની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને કોલકાતા લાવવામાં આવી હતી અને વર્ષ 1932 માં આજીવન કેદની સજા ફટકાર્યા બાદ તેને આંદામાન જેલમાં મોકલવામાં આવ્યો હતો. ત્યાં તેઓ સામ્યવાદી વિચારધારાથી પ્રભાવિત થયા હતા અને 1946 માં જેલમાંથી છૂટ્યા પછી તે કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના સભ્ય બન્યા. વર્ષ 1964 માં જ્યારે કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીનું વિભાજન થયું ત્યારે તે માર્ક્સવાદી કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીમાં જોડાયો.

ગણેશ ઘોષ 1952, 1957 અને 1962 માં બંગાળ વિધાનસભામાં અને ભારતીય કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના ઉમેદવાર તરીકે 1967 માં કલકત્તા દક્ષિણથી લોકસભા માટે ચૂંટાયા હતા. 1971 ની લોકસભામાં તે ફરીથી કલકત્તા દક્ષિણ લોકસભા મત વિસ્તારના કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ ઇન્ડિયા (માર્ક્સવાદી) ના ઉમેદવાર હતા. આ વખતે તેઓ 26 વર્ષીય પ્રિયા રંજનદાસ મુનશીથી હારી ગયા જેણે કોંગ્રેસ (આર) ની ટિકિટ પર પ્રથમ લોકસભાની ચૂંટણી લડી હતી.

ચટગાવ કેસ સાથે સંકળાયેલા ક્રાંતિકારી ગણેશ ઘોષને તેના સાથી પ્રતુલ ભટ્ટાચાર્ય સાથે બરેલી સેન્ટ્રલ જેલમાં નજરકેદ રાખવામાં આવ્યા હતા. અહીં જેલમાં હતા તે દિવસોમાં, કાકોરી કેસના પ્રખ્યાત ક્રાંતિકારી મન્મથનાથ ગુપ્તા અને તેના સાથીઓ શચિન્દ્રનાથ બક્ષી, રાજકુમાર સિંહા અને મુકુંદિલાલ પણ ત્યાં સજા ભોગવી રહ્યા હતા.

દેશની આઝાદીમાં ફાળો આપ્યા બાદ માર્કસવાદી પાર્ટીના રાજકારણી ગણેશ ઘોષનું 16 ઓક્ટોબર, 1994 ના રોજ કોલકાતામાં અવસાન થયું હતું.