રાકેશ શર્મા જીવન પરિચય

 રાકેશ શર્મા

(પ્રથમ ભારતીય અવકાશ યાત્રી)

ભારતના પહેલા અને વિશ્વના 138 મા  અવકાશયાત્રી રાકેશ શર્માનો જન્મ 13 જાન્યુઆરી, 1949 ના રોજ પંજાબના પટિયાલા શહેરમાં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ દેવેન્દ્ર શર્મા હતું અને માતાનું નામ તૃપ્તા શર્મા હતું. તેમણે પ્રારંભિક શિક્ષણ સેન્ટ જ્યોર્જ ગ્રામર સ્કૂલ, હૈદરાબાદમાં મેળવ્યું. આ પછી તેણે હૈદરાબાદની ઉસ્માનિયા યુનિવર્સિટીમાંથી સ્નાતક થયા.

તેઓની પસંદગી 1966 માં રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા એકેડેમી (એનડીએ) માં થઈ હતી અને કેડેટ તરીકે ભારતીય વાયુસેનામાં જોડાયો હતો. એનડીએ પાસ કર્યા પછી, તેઓ 1970 માં એક પરીક્ષણ પાઇલટ તરીકે ભારતીય વાયુસેનામાં જોડાયા. રાકેશ શર્માએ 1971 ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ દરમિયાન મિગ એર ક્રાફ્ટ સાથે નોંધપાત્ર સફળતા હાંસલ કરી હતી. તેમની ક્ષમતા અને સખત મહેનતના જોરે, તે આગળ વધતા રહ્યા અને 1984 માં સ્ક્વોડ્રોન લીડર પદ પર પહોંચ્યા.

20 સપ્ટેમ્બર 1982 ના રોજ તેમની પસંદગી ભારત (ભારતીય અવકાશ સંશોધન કેન્દ્ર) અને સોવિયત સંઘ (ઇન્ટરકોસ્મોસ) ના સંયુક્ત અવકાશ મિશન માટે કરવામાં આવી હતી, જે અંતર્ગત તેમને અંતરિક્ષ મુસાફરીનો મોકો મળ્યો

3 એપ્રિલ, 1984 ઐતિહાસિક દિવસ હતો જ્યારે સોયુઝ ટી -11 અવકાશયાન તત્કાલીન સોવિયત સંઘમાં બાયકાનુરથી ત્રણ અવકાશયાત્રીઓ સાથે ઉડાન ભરી હતી. આ સ્પેસ ટીમમાં રાકેશ શર્મા ઉપરાંત અવકાશયાનના કમાન્ડર વાય. વી.માલેશેવ અને ફ્લાઇટ એન્જિનિયર જી. એમ. સ્ટ્રક્લોફ હતા. અંતરિક્ષયાન સોયુઝ ટી -11 એ ત્રણેય મુસાફરોને સોવિયત રશિયાના ઓર્બીટલ સ્ટેશન સેલિયટ -7 માં સફળતાપૂર્વક સ્થાનાંતરિત કર્યા.

રાકેશ શર્માએ કુલ 7 દિવસ 21 કલાક અને 40 મિનિટ અવકાશમાં વિતાવ્યા. આ અવકાશી ટીમે 43 પ્રયોગો કર્યા, જેમાં વૈજ્ઞાનિક અને તકનીકી અભ્યાસનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો. આ મિશન પર, રાકેશ શર્માને બાયો-મેડિસિન અને રિમોટ સેન્સિંગ ક્ષેત્રે સંબંધિત જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી.

આ અંતરિક્ષ યાત્રા દરમિયાન, ફ્લાઇટ ટીમે મોસ્કોમાં સોવિયત અધિકારીઓ અને ત્યારબાદ ભારતીય વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધી સાથે સંયુક્ત ટેલિવિઝન ન્યૂઝ કોન્ફરન્સ યોજી હતી. જ્યારે ઇન્દિરા ગાંધીએ રાકેશ શર્માને પૂછ્યું, "તમારું ભારત અવકાશથી કેવું દેખાય છે?" ત્યારે તેણે જવાબ આપ્યો, "સારે જહાં સે અચ્છા… ..". આ મિશન સાથે, ભારત માનવ દેશોની શ્રેણીમાં આવ્યો. આવું કરવા માટે ભારત વિશ્વનો 14 મો દેશ બન્યો છે. આ મહત્વપૂર્ણ ક્ષણ લાખો ભારતીયો દ્વારા તેમના ટેલિવિઝન સેટ્સ પર જોવા મળી હતી.

આ પછી રાકેશ શર્મા ભારતીય વાયુ સેનામાંથી વિંગ કમાન્ડર તરીકે નિવૃત્ત થયા અને હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડમાં પરીક્ષણ પાઇલટ તરીકે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. 1992 સુધી તેમણે હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડના નાસિક વિભાગમાં ચીફ ટેસ્ટ પાઇલટ તરીકે સેવા આપી હતી.

રાકેશ શર્મા લાઇટ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ (એલસીએ) 'તેજસ' ના વિકાસ સાથે પણ સંકળાયેલા હતા.

અવકાશમાંથી પાછા ફર્યા પછી, સોવિયત સરકારે તેમને 'હીરો ઓફ ધ સોવિટ યુનિયન' ના સન્માનથી સન્માનિત કર્યા. ભારત સરકારે તેમને શાંતિનો સર્વોચ્ચ શૌર્ય એવોર્ડ 'અશોક ચક્ર' થી સન્માનિત કર્યા.

રાકેશ શર્માએ આ પૃથ્વીની બહારના જીવનનો 7 દિવસ 21 કલાક 40 મિનિટનો સમય વિતાવ્યો.

આ મિશન સાથે, ભારત માનવ દેશોની શ્રેણીમાં આવ્યો. આવું કરવા માટે ભારત વિશ્વનો 14 મો દેશ બન્યો છે.

રાકેશ શર્માના જન્મદિવસ પર, તેમના જીવનની વાર્તાઓ પસંદ કરો:

1. રાકેશ શર્મા અવકાશમાં પ્રવેશ કર્યો હતો. તત્કાલીન વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધી પર દૂરદર્શનનાં કેમેરા હતાં. તે અંતરિક્ષમાં હાજર રાકેશ શર્માને સંબોધન કરી રહી હતી. તેણે પૂછ્યું - ઉપરથી ભારત કેવું દેખાય છે? રાકેશ શર્માએ બે પળ માટે થોભ્યા અને પછી કહ્યું, 'અલબત્ત, દુનિયાથી બધા સારા….'

વડા પ્રધાન મોદી હંમેશા પ્રચાર કરે છે કે તેમણે 'યોગ દિવસ' દ્વારા યોગને વિશ્વભરમાં ફેલાવ્યો છે. 30 વર્ષ પહેલાં, એક હિન્દુસ્તાનીએ વિશ્વની આંખો અને ચર્ચામાં યોગ લાવ્યો હતો. રાકેશ શર્માએ તેમની મુલાકાત દરમિયાન અવકાશમાં યોગના ત્રણ સત્રો કર્યા હતા. શૂન્ય ગુરુત્વાકર્ષણમાં. પ્રથમ 25 મિનિટ, બીજો 35 મિનિટ અને ત્રીજો 1 કલાક.

 જ્યારે રાકેશ શર્મા ભારત ઉપર ઉડતો હતો. તેણે ભારતની જમણી બાજુ ધૂમ્રપાનનો દોર જોયો. તે શંકાસ્પદ બન્યો, સ્થિતિ જાણ્યા પછી તેણે રિપોર્ટ મોકલ્યો. ખરેખર બર્માના જંગલોમાં આગ લાગી. ત્યારે જ તેના પર કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી.

Widely. વ્યાપક રીતે ફેલાવવામાં આવ્યું છે કે રાકેશ શર્મા ચંદ્ર પર પગ મુકનાર પ્રથમ ભારતીય છે. પરંતુ સત્ય એ છે કે રાકેશ શર્મા ક્યારેય ચંદ્ર પર ગયા નહોતા. હજી સુધી કોઈ ભારતીય નાગરિક ચંદ્રની સપાટી ઉપર પહોંચ્યો નથી.

પૃથ્વી ગુરુત્વાકર્ષણના બળથી ઘેરાયેલી છે. અનંત જગ્યા. સીમાઓથી આગળ. પૃથ્વીના સીમિત ક્ષેત્રની બહાર ફીજાઓ. 12 એપ્રિલ 1961 નો દિવસ. માણસે આ તારીખે આ મર્યાદાને ભિન્ન કરી હતી. રશિયન યુરી ગાગરીન પ્રથમ વ્યક્તિ બન્યા. માણસે અંતરિક્ષમાં પગ મૂક્યો હતો. 23 વર્ષ પછી. 2 એપ્રિલ 1984 ના રોજ, રશિયન રોકેટ સોયાજ ટી -11 ઉડાન ભરી હતી. એક હિન્દુસ્તાની પણ આ ટીમનો સભ્ય હતો. રાકેશ શર્મા. અંતરિક્ષમાં ભારતે પોતાની હાજરી કરી હતી. આખો દેશ ગર્વ અનુભવે છે. દૂરદર્શને પણ આ પ્રક્ષેપણનું જીવંત પ્રસારણ કર્યું હતું.

અવકાશમાં પહોંચનારા પ્રથમ ભારતીય હોવા ઉપરાંત, રાકેશ શર્મા 'સોવિયત સંઘનું પ્રાઇઝ' એનાયત કરનાર પ્રથમ ભારતીય છે. તેમને તેમના રશિયન સહ-અવકાશયાત્રીઓ યુરી માલિશેવ અને ગિનાડી સ્ટ્રેકોલોવ સાથે અશોક ચક્ર પણ એનાયત કરાયો

જ્યારે ભારતના પૂર્વ વડા પ્રધાન, ઇન્દિરા ગાંધીએ રાકેશ શર્માને પૂછ્યું કે ભારત અવકાશથી કેવું દેખાય છે, ત્યારે શર્માએ જવાબમાં કહ્યું, 'સારે જહાં સે અચ્છા'. તેમણે વધુમાં કહ્યું હતું કે અવકાશની સૌથી સુંદર ક્ષણો સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્તની હતી.

રાકેશ શર્માએ ભારતીય અવકાશ દળમાં સ્ક્વોડ્રોન લીડરના પદથી અવકાશયાત્રાની શરૂઆત કરી હતી અને વિંગ કમાન્ડરના પદ પરથી નિવૃત્ત થઈ હતી. હાલમાં રાકેશ શર્મા તમિલનાડુના નીલગિરિ જિલ્લાના હિલ સ્ટેશન કુનૂરમાં રહે છે.